Ortografia | 2004-12-20 |
Proszę o rozwianie moich wątpliwości dotyczących pisowni połączeń droga krzyżowa i męka pańska oznaczających przedstawienia znajdujące się w kościołach, np. Droga K/krzyżowa wykonana przez...; typowe przedstawienia M/męki Pańskiej... Dziękuję za odpowiedź i życzę Wesołych Świąt! | |
Pisownia obu wyrażeń uzasadniona jest regułą dotyczącą pisowni tytułów, chodzi bowiem o „przedstawienia” w kościołach. Tak więc: Droga krzyżowa oraz Męka Pańska (przymiotnik ten pisany jest wielką literą, gdyż odnosi się do Pana, do Boga). Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2004-12-16 |
Czy wyrażenie szokująco/rażąco różowy jako zestawienie nierównorzędnych elementów, z których jeden określa drugi, powinno być pisane osobno. Przyznam jednak, że taka pisownia mnie nie przekonuje. | |
Pisownia wyrażenia złożonego z przysłówka i przymiotnika (imiesłowu przymiotnikowego) jest oczywiście rozdzielna – bardzo różowy, nowo otwarty chyba nie budzi wątpliwości :). Inną jest kwestią, że z czasem połączenia tego typu nabierają charakteru terminologicznego i wtedy pisownia się zmienia: cement szybkowiążący, ale marynarz szybko wiążący węzeł. Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2004-12-16 |
Czy wyrażenie orzechowo/kasztanowo brązowy w przypadku, gdy pierwszy człon oznacza odcień, również powinno być pisane łącznie? | |
W tego typu przymiotnikach złożonych pisownia łączna oznacza odcień; o włosach też można pomyśleć, że są one kasztanowo-brązowe, ale wówczas mówimy o wyraźnych pasemkach. Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2004-12-16 |
Mam wątpliwości dotyczące pisowni skróconych nazw własnych. O ile wiem, obowiązuje reguła, że najpierw należy podać pełną nazwę (np. Uniwersytet Warszawski), a dalej w tekście można już stosować nazwę skróconą (Uniwersytet) pisaną z dużej litery. Czy można, jeśli w tekście raz mowa o tym konkretnym uniwersytecie, a raz o uniwersytecie jako typie uczelni, konsekwentnie stosować pisownię małą literą, by nie zostać posądzonym przez czytelnika o niekonsekwencję i niechlujstwo. A co z nazwą np. Szkoły Podstawowej nr 3 w Krakowie - pisząc o niej, raczej nie stosowałabym dużej litery w wersji skróconej, lecz małą (Uczniowie Szkoły/szkoły wystawili jasełka). Czy słusznie? Dziękuję i pozdrawiam, Joanna | |
Pisownia wielką literą (nie: z dużej litery!) jest w takich kontekstach tylko dopuszczanym wariantem, nie jest obowiązującą zasadą. Można więc konsekwentnie stosować pisownię małą literą. Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2004-12-16 |
Czy formy takie jak 30-go są poprawne? | |
Nie należy dopisywać żadnych końcówek odmiany po cyfrach rzymskich czy arabskich, bez względu na to, czy cyfry te oznaczają liczebniki główne czy porządkowe. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-12-16 |
Jak piszemy – nie pamiętania czy niepamiętania? | |
Pamiętanie to rzeczownik, a nie z rzeczownikami piszemy łącznie. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-12-15 |
Czy poprawna jest pisownia wyrazu pracoholik? | |
Rzeczownik pracoholik piszemy z h, jest to bowiem formacja słowotwórcza analogiczna do rzeczownika alkoholik, w którym h jest częścią wyrazu alkohol. Na temat wyrazu pracoholik pisałam w artykule pt. Rywingate i pracoholik, który przeczytać można na stronie naszej poradni. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-12-14 |
Czy nazwę zajęć analiza dzieła literackiego należy napisał małą literą czy może Analiza Dzieła Literackiego? | |
Nazwa przedmiotu powinna być pisana małą literą, nie wyróżnia się takich nazw cudzysłowem, w druku można kursywą dla spokoju autora. Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2004-12-13 |
Jak powinno się pisać skrót os. przed nazwą osiedla, mała czy wielką literą, np. os. Stare Żegrze czy Os. Stare Żegrze? | |
Skrót ten należy pisać małą literą, podobnie jak ul., pl. itp. Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2004-12-10 |
Czy w myśl zasad zalecanych od 1997 r. (imiesłowy przymiotnikowe z nie piszemy razem, z pewnymi wyjątkami) poprawny jest zapis: wykorzystał to do własnych, a nie zarobkowych celów? Jeśli pominiemy spójnik a, wówczas, moim zdaniem, powinno się to zapisać tak: wykorzystał to do własnych, niezarobkowych celów. Z poważaniem – G.S. | |
Zarobkowy nie jest imiesłowem, lecz przymiotnikiem utworzonym za pomocą przyrostka słowotwórczego -owy. Partykułę nie z przymiotnikami piszemy łącznie, kiedy jest ona wykładnikiem zaprzeczenia, jak w wykorzystał to do własnych, niezarobkowych celów. Partykułę tę z przymiotnikami piszemy również rozdzielnie, kiedy wyraża przeciwstawienie, jak w wykorzystał to do własnych, a nie zarobkowych celów. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-12-10 |
Czy wyraz święty piszemy małą czy wielką literą, np. święty Hieronim? | |
Rzeczownik święty (także w skrócie św.) w polszczyźnie pisze się małą literą, np. kościół św. Piotra, plac św. Marka. Jest jednak również zwyczaj, zgodnie z którym ze względów uczuciowych (lub grzecznościowych), ze względu na szacunek, którym jakąś osobę darzymy, lub też z powodu czci, jaką mamy dla tej osoby, może my związane z nią wyrazy zapisać wielkimi literami – stąd można również napisać kościół Świętego Piotra, plac Świętego Marka. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-12-10 |
Jak napisać słowo siostra – małą czy wielką literą, np. siostra Faustyna Kowalska. | |
Wyraz siostra, to zgodnie z zasadami polskiej pisowni pisze się go małą literą (także jako skrót s.), chyba że wyraz siostra wchodzi w skład nazwy własnej zgromadzenia zakonnego, np. Zgromadzenie Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-12-10 |
Jak poprawnie zapisać zdanie: Pomnik postawiono niby-tymczasowo (czy: niby tymczasowo), ale zapewne zostanie tu na dłużej? Dziękuję za pomoc, Joanna C. | |
Połączenia wyrazowe z członami niby- (a także quasi-) w polszczyźnie zapisujemy z łącznikiem (por. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego, reguła 188). Niby występuje jednak w polszczyźnie również m.in. w funkcji partykuły wyrażającej dystans mówiącego wobec sądu uważanego za nieprawdziwy, bywa zatem owo niby synonimem jakoby i w takim znaczeniu zapisywane jest rozdzielnie – niby tymczasowo. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-12-09 |
Jak piszemy partykułę -by z osobowymi formami czasownika? | |
Cząstki -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście z osobowymi formami czasowników (także użytymi w funkcji bezosobowej) pisze się łącznie, np. robiłbym, posprzątałabyś, upiekłby, zapaliłybyśmy, zrzeszylibyście się, należałoby go odwiedzić; wypadałoby złożyć życzenia; wydawałoby się, że zda ten egzamin; malowałoby mu się dobrze w plenerze (zob. reguła 43 w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod red. E. Polańskiego). Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-12-07 |
Czy poprawny jest zapis pop-psychologiczny czy poppsychologiczny? | |
Wyrazy z cząstką pop- (z ang. pop(ular) ‘popularny’) są w polszczyźnie pisane z łącznikiem, np. pop-art, pop-music, lub też łącznie, np. popart, popkultura, popartysta. Przymiotniki pochodne nawet od wyrazów pisanych z łącznikiem zachowują jednak pisownię łączną, por. popartowy, popkulturowy (por. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego, Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza). Należałoby zatem orzec, że nie odnotowany w słownikach przymiotnik poppsychologiczny miałby również pisownię łączną. Pochodzi zapewne od angielskiego rzeczownika pop-psychology i oznacza ‘psychologię przeznaczoną dla masowego odbiorcy, psychologię popularną’. Przeczownik ten może być zapisywany jako poppsychologia lub – w analogii do pop-art – pop-psychologia, natomiast przymiotnik – już łącznie. W Internecie znalazłam nieco ponad 30 przykładów użycia wyrazów poppsychologia i poppsychologiczny, większość z nich z pisownią rozdzielną, której nie można zaakceptować. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-12-06 |
Czy występującą w obcych nazwiskach cząstkę de należy pisać małą czy dużą literą, np. Antoni de Mello czy Antoni De Mello? | |
Wchodzące w skład nazwisk de piszemy małą literą, podobnie jak: z, von (np. Jan z Kolna, Aleksander von Humboldt, Teun van Dijk). Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2004-12-06 |
Jak należy pisać: Polak-katolik czy Polak katolik? | |
Zestawienia typu Polak katolik (lekarz chirurg, artysta malarz) mają pisownię rozdzielną - drugi człon jest bowiem określeniem członu pierwszego. Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2004-12-04 |
Jak należy pisać: Cerkiew prawosławna czy Cerkiew Prawosławna. Czy dopuszczalny jest zapis cerkiew prawosławna? | |
Cerkiew jako nazwa organizacji, wspólnoty pisana jest wielką literą, podobnie jak Kościół w tym znaczeniu. Przymiotniki występujące po obu tych wyrazach dookreślające odłam religijny itp. piszemy małą literą, a zatem – Cerkiew prawosławna (zob. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego, reguła 84). Proszę przeczytać również zamieszczoną w dziale Ortografia odpowiedź dotyczącą pisowni nazwy Kościół. Jeśli napisze Pan małymi literami cerkiew prawosławna, zostanie to prawdopodobnie odebrane jedynie jako określenie budynku cerkwi, nie zaś jako nazwa wspólnoty wiernych. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-12-02 |
Czy nazwę własną Plac Czerwony zapisywać zgodnie z polską pisownią plac Czerwony czy też z dużej litery jako nazwę obcą? | |
Obowiązująca reguła 82 polskiej ortografii nakazuje pisownię plac Czerwony. Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2004-12-02 |
Wiem, że skrót n.p.m. piszemy właśnie tak, jak piszemy. Ale co z miesięcznikiem N.P.M. (czy też raczej n.p.m.?), kiedy tytuł ten wymieniamy w tekście? Czy należy pisać go wielkimi literami, bo na okładce jest małymi, z kropkami. A kiedy ten skrót funkcjonuje jako tytuł, w środku zdania (skrót oznacza nad poziomem morza, to czasopismo miłośników gór, skrót ten piszemy małą literą)? Można zostawić małe litery w tytule czasopisma? |
|
Przyznam, że wcześniej nie słyszałam o tak zatytułowanym miesięczniku. Jaki jest problem z wymienianiem w tekście - chyba nie ortograficzny; można go (skrót) zostawić nieodmienny. Należy zachować oryginalną pisownię tytułu, tzn. małymi literami, z kropkami i koniecznie ująć w cudzysłów. Jest to tradycyjny sposób wyróżniania tytułu. Gdyby tytuł pisać wielkimi literami, to wtedy bez kropek. Aldona Skudrzyk |