Najczęściej zadawane pytania (229) Ortografia (592) Interpunkcja (198) Wymowa (69) Znaczenie (264) Etymologia (306) Historia języka (26) Składnia (336) Słowotwórstwo (139) Odmiana (333) Frazeologia (133) Poprawność komunikacyjna (190) Nazwy własne (439) Wyrazy obce (90) Grzeczność językowa (41) Różne (164) Wszystkie tematy (3320)
w:
Uwaga! Można wybrać dział!
Ortografia2004-05-06
Mam wątpliwość, jak napisać: zszedł czy sszedł. Wyraz ten użyty został w wierszyku dla dzieci. Przytoczę jego krótki fragment: Zszedł Bieszczady w obie strony; nieprzytomny i zgoniony legł bez tchu tuż przy potoku.... Próbowałam pomoc sobie słownikami języka polskiego, ale nie wiem do końca, czy chodzi o wyraz zejść czy schodzić.
W cytowanym przez Panią wierszu bez wątpienia mamy do czynienia z formą czasu przeszłego zszedł czasownika zejść w znaczeniu ‘przejść wielokrotnie, zwiedzić, przemierzyć wiele miejsc’. Czasownik ten występuje w wyrażeniu ktoś zszedł coś, które notuje m.in. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego wraz z przykładami: Udało mi się zejść kawał świata. Mimo złej pogody zeszliśmy całe Bieszczady.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-04-29
Proszę o odpowiedź, jak się pisze formy typu sartrowska, pascalowska myśl - dużą czy małą literą?
W polszczyźnie przymiotniki piszemy zasadniczo małą literą (por. Polska, ale polski, Warszawa, ale warszawski), lecz przymiotniki dzierżawcze, odnoszące się do autora, twórcy i pochodzące od imion własnych piszemy wielką literą ze względów znaczeniowych (por. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego, reguła 69). Należałoby zatem napisać Sartre’owski, Pascalowski. Proszę zauważyć, że do przymiotnika utworzonego od nazwiska Sartre morfem przymiotnikowy -owski dołącza się po apostrofie.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-04-29
Jak to jest z liczebnikami porządkowymi (generalnie pisane z kropką), ale co z takimi jak: XIX-wieczny, 83-letnia, 40-lecie, 80-cio letni, 16-to letni?
Żaden z przytoczonych przez Panią przykładów nie zawiera liczebnika porządkowego. Trzy początkowe formy są poprawnie zapisane: XIX-wieczny, 83-letnia, 40-lecie. Pozostałe dwie zawierają błędy, ponieważ po cyfrach nie umieszczamy żadnych elementów fleksyjnych. Proszę zauważyć, że -cio oraz -to w błędnych !80-cio letni i !16-to letni to fragmenty przymiotników złożonych wraz z interfiksami: osiemdziesięć-o-let-n-i, szesnast-o-let-n-i. Poprawnie należałoby napisać 80-letni, 16-letni.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-04-27
Jak zapisać sobór watykański czy Sobór Watykański, słowo Boże czy Słowo Boże, dobra nowina czy Dobra Nowina? W których miejscach powinna się pojawić wielka litera? Kiedy wielka litera jest obligatoryjna?
Wielką literą piszemy m.in. nazwy własne. Nazwy soborów, synodów oraz innych spotkań religijnych i wyznaniowych piszemy zasadniczo wielką literą (wszystkie człony) jako nazwy instytucji (np. Sobór Watykański II uchwalił...). Możliwy jest też zapis małymi literami, gdy taktujemy sobór jako wydarzenie historyczne, np.: W czasie soboru watykańskiego II zmarł Jan XXIII. Dodać warto, że nazwa Sobór Watykański II ma obcy szyk, jest bowiem kalką łacińskiego połączenia Cincilium Vaticanum Secundum, lepiej więc byłoby używać owej nazwy w szyku II Sobór Watykański. Dobra Nowina czy Słowo Boże to Ewangelia, obowiązuje tu ta sama zasada. Przymiotnik boży zapisujemy wielką literą, gdy nie wchodzi w skład utartego i przenośnego wyrażenia (typu palec boży, poczuć wolę bożą), ale odnosi się do Boga, np. Słowo Boże, Syn Boży, Baranek Boży.
Aldona Skudrzyk
Ortografia2004-04-22
Jak się poprawnie pisze: drobiażczki czy drobiażdżki?
Poprawny zapis to oczywiście drobiażdżki, ponieważ wyraz ten jest zdrobnieniem od rzeczownika drobiazg. Grupa spółgłoskowa zg wymienia się w wyrazie zdrobniałym na grupę żdż. Drobiażczki to zapis częściowo fonetyczny, czyli częściowo zgodny z wymową, bo wyraz ten wymawia się przecież inaczej – [drobjaszczki].
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-04-22
Poniższe słowa pisze się z nie oddzielnie czy razem: odwzajemnionego, dosięgnionej, powtarzalnych?
Zgodnie z zasadami polskiej ortografii wszystkie wymienione wyrazy należy pisać łącznie z partykułą nie, a więc – nieodwzajemnionego (imiesłów przymiotnikowy), niedosięgnionej (imiesłów przymiotnikowy), niepowtarzalnych (przymiotnik). Jeśli chcielibyśmy koniecznie podkreślić czasownikowe znaczenie imiesłowu odwzajemnionego, możemy napisać go z nie osobno (zob. reguła 168 zasad polskiej pisowni).
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-04-22
Czy etno- w złożeniu etnoteatralny należy pisać z dywizem, czy łącznie: etnoteatralny?
Wyraz etnoteatralny jest nowy, ale konstrukcja z początkowym członem etno- jest w polszczyźnie znana. Obowiązuje zapis łączny, co potwierdzają odpowiednie hasła z Wielkiego słownika ortograficzngo PWN pod red. E. Polańskiego.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-04-15
Mam problem z pisownią nie z różnymi częściami mowy: -by z trzeba, można oraz z czasownikami.
Partykułę nie piszemy łącznie z rzeczownikami, przymiotnikami w stopniu równym, przysłówkami w stopniu równym oraz imiesłowami przymiotnikowymi, rozdzielnie zaś z czasownikami, przysłówkami, przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym oraz liczebnikami. Od tej zasady istnieją pewne odstępstwa, które omawiają m.in. Wielki słownik ortograficzny pod red. E. Polańskiego oraz Słownik pisowni łącznej i rozdzielnej E. Polańskiego i A. Skudrzyk (oba wydane przez PWN). Partykułę -by z trzeba i można piszemy rozdzielnie, a z czasownikami łącznie.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-03-30
Pisząc nazwy ulic, placów (np. Plac Kopernika) słowo Plac należy pisać w używanym skrócie (Pl., pl.) małą czy dużą literą? A co z nazwą skwer?
Zgodnie z zasadami pisowni polskiej stojący na początku nazwy wielowyrazowej słowa typu plac, ulica, rondo, most itp. piszemy małą literą, jeżeli są tylko nazwami gatunkowymi (rodzajowymi); skwer można również zaliczyć do tej grupy. Pozostałe wyrazy wchodzące w skład takich nazw piszemy wielką literą, trzeba zatem napisać ul. Kopernika, pl. Kopernika.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-03-30
Czy nie pisane jest razem czy osobno w zdaniu: ...pod warunkiem nie wykorzystania wszystkich miejsc...?
Słowo wykorzystanie jest rzeczownikiem, a w polszczyźnie partykułę nie z rzeczownikami piszemy łącznie, dlatego trzeba napisać niewykorzystanie.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-03-25
W X odbyły się mistrzostwa świata w biegach górskich w stylu anglosaskim, czy też w Y odbyły się Mistrzostwa Świata w Półmaratonie. Za tydzień w Bydgoszczy rozpoczynają się Młodzieżowe Mistrzostwa Europy w Lekkoatletyce. Czy w wymienionych przykładach należy pisać nazwy konkretnych imprez sportowych wielką czy małą literą (i czy istnieje jednoznaczna reguła)?
Nazwy imprez sportowych i religijnych o charakterze indywidualnym można zapisać wielkimi literami, bez względu na zasięg (lokalny, gminny, miejski), jeśli organizatorzy chcą im nadać indywidualną nazwę, np. Turniej Jednego Wiersza, Zaduszki Dżezowe, Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej, Puchar Davisa, XXV Igrzyska Olimpijskie w Barcelonie, Wielka Pardubicka, Światowy Dzień Młodzieży (por. np. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego, reguła 71). Najważniejsze, czy mówimy o indywidualnej nazwie dla zdarzenia, czy też nie. Pisownia, którą Pan się posłużył, jest w takim razie poprawna.
Aldona Skudrzyk
Ortografia2004-03-25
Czy słowo ekstraciuch w nazwie salon Hipergalaktyczny ekstraciuch należy pisać wielką czy małą literą?
Jeżeli rzeczownik ekstraciuch jest składnikiem nazwy sklepu, to należy go napisać wielka literą (por. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego, reguła nr 83).
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-03-25
Czy ponaddwudziestoipółletni należy pisać łącznie?
Przymiotnik ponaddwudziestoipółletni zapisujemy łącznie, co potwierdza np. reguła 148 zawarta w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod red. E. Polańskiego. Ten złożony przymiotnik można także zapisać rozdzielnie, jako że ponad uznać można za partykułę (według ujęcia Macieja Grochowskiego). Można też przy zapisie tego określenia użyć łącznika, jeśli chcemy zapisać je jako 20,5-letni.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-03-25
Czy żona-jędza lub szef-brutal piszemy z łącznikiem czy osobno?
W polszczyźnie obowiązuje rozdzielna pisownia zestawień, w których człon drugi pełni funkcję określenia członu pierwszego, por. np. Polak katolik, inżynier górnik, kobieta wampir, lekarz chirurg, artysta malarz, statek cysterna etc. (zob. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego, reguła 25), dlatego należy napisać żona jędza, szef brutal. Nikomu jednak nie życzyłabym takiego połączenia prywatno-zawodowego!
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-03-24
Czy formą poprawną jest Moje Kochanie czy moje Kochanie? Na przykład: Tęsknię do Ciebie, mój Aniele czy Tęsknię do Ciebie, Mój Aniele?
Użycie wielkich liter ze względów uczuciowych nie podlega ścisłym uregulowaniom ortograficznym i zależy od decyzji piszącego. Dlatego nawet zaimki dzierżawcze typu mój można napisać wielką literą, jeśli stanowią – tak jak w podanych przykładach – połączenie z pełnym uczucia określeniem ukochanej osoby (por. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego, reguła 97, reguła 98).
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-03-23
Jak napisać słowo niezaliczenie w zdaniu: co jest równoznaczne z niezaliczeniem sesji egzaminacyjnej?
Wyraz zaliczenie jest rzeczownikiem, a te piszemy łącznie z partykułą nie, a zatem poprawny ortograficznie zapis to niezaliczenie.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-03-23
Jak napisać wyrazy ziścić i grzegrzółka?
Czasownik ziścić piszemy tak, jak Pan to uczynił, dla gżegżółki zaś obowiązuje zapis przez dwa ż (pomimo że po g) oraz przez ó.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-03-20
Czy w zapisie w czasie 6-u lat piszemy końcówkę -u?
Niepoprawne jest dopisywanie końcówek odmiany po cyfrach rzymskich lub arabskich, dlatego napisać trzeba w czasie 6 lat lub w czasie sześciu lat (zob. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego, hasło LICZEBNIK).
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-03-18
Czy pisze się online, on-line czy może on line?
Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego podaje, że można pisać online albo on-line. Wielki słownik wyrazów obcych PWN pod red. M. Bańki dodaje, że stosuje się także zapis on line, jednak zdecydowanie rzadziej. Polecałabym sposób zapisu częściej występujący w uzusie i uznany przez cytowany wcześniej słownik ortograficzny – online.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-03-18
Czy nazwa okrągły stół powinna być zapisywana w cudzysłowiu i z dużej litery?
W nazwie Okrągły Stół zapisać oba elementy mpżna zapisać wielką literą (i bez cudzysłowu) zgodnie ze zwyczajem językowym przyjętym dla tej nazwy przez Polaków i ze względów uczuciowych, jednak nazwy wydarzeń historycznych zwykle pisze się małą literą, co potwierdza Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego (reguła 105). Tenże słownik podaje (jako pierwszą) formę okrągły stół, a zapis za pomocą wielkich liter umieszcza na drugiej pozycji. Inna rzecz, że niczego nie zapisujemy !w cudzysłowiu, lecz w cudzysłowie, bo taka jest poprawna forma miejscownika wyrazu cudzysłów.
Katarzyna Wyrwas

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30