Ortografia | 2011-03-18 |
Chciałem zapytać o pisownię określenia koloru antracyt metallic. Pisownia obca i stąd problem. Słownik języka polskiego podaje, że metallic to kolor (np.: fiat w kolorze metallic). W języku polskim piszemy tego typu „zrosty kolorystyczne” łącznie lub z myślnikiem. Jak napiszemy antracyt metallic. | |
Ponieważ to zestawienie składa się z członów nierównorzędnych, z których drugi jest dookreśleniem pierwszego (mamy do czynienia z antracytem w wersji metalicznej), napiszemy je tak: antracyt metallic, choć zgodnie z zaleceniami co do zapisu samej formy metallic lepiej byłoby antracyt metalik. Katarzyna Mazur |
Ortografia | 2011-03-18 |
Chciałabym zapytać o skrót słowa mikrofilm. Słownik skrótów podaje – mfilm (bez kropek), a czy możliwe jest zastosowanie skrótu – mf? Ten drugi skrót jest spotykany, ale nie wiem, czy jest właściwy. | |
Nie spotkałam się w wydawnictwach poprawnościowych ze skrótem mf dla wyrazu mikrofilm. Jest on natomiast zarezerwowany dla terminu mezzo forte. Katarzyna Mazur |
Ortografia | 2011-03-05 |
Od pewnego czasu nurtuje mnie dość banalne pytanie. Chodzi mi o pisanie nazw własnych w zdaniu np. nazwy producenta. Przykładowe zdanie: Rozumiem, że takie samoistne minimalne drganie steru kierunku jest wynikiem wiatru, a nie mojego saiteka. Saitek to producent sprzętu, który w tym zdaniu został napisany z małej litery. Jeśli dobrze rozumiem każde takie słowo powinno być pisane z wielkiej litery, czyli końcówka zdania powinna wyglądać tak: a nie mojego Saiteka. |
|
W Słowniku ortograficznym czytamy, że „nazwy różnego rodzaju wytworów przemysłowych, np. samochodów, motocykli, rowerów, aparatów radiowych i telewizyjnych, aparatów fotograficznych, zegarków, lekarstw, papierosów, napojów, artykułów spożywczych, odzieży, butów, używane jako nazwy pospolite konkretnych przedmiotów, a nie jako nazwy marek i typów oraz firm” piszemy małą literą. Zatem, jeśli chodzi nam o produkt wyprodukowany przez daną firmę czy też producenta, napiszemy tę nazwę małą literą: fiat, mercedes, nysa, peugeot, jawa, diora, elemis, sony, kodak, cyma, omega, aspiryna, paracetamol, klubowe, marlboro, kryniczanka, ustronianka, napoleon (= koniak), tokaj, wyborowa (= wódka), kama, rama, pierniki toruńskie, solejka, adidasy. Natomiast „nazwy firm wytwarzających te artykuły oraz nazwy marek firmowych pisze się wielką literą, np. samochód marki Fiat albo samochód Fiat”. Zatem, jeśli mamy na myśli firmę, która wytwarza dany produkt (np. Saitek), to piszemy to słowo wielką literą. Natomiast, gdyby chodziło o sam wytworzony produkt, jego nazwa staje się dla nas nazwą pospolitą, jak np. komputer i piszemy ją małą literą. W zacytowanym zdaniu saitek jest użyty w tym drugim znaczeniu, dlatego poprawny będzie zapis: Rozumiem, że takie samoistne minimalne drganie steru kierunku jest wynikiem wiatru, a nie mojego saiteka. Sandra Karliczek |
Ortografia | 2011-03-05 |
Czy takie wyrażenia, jak: Księga Główna jakiejś instytucji albo: Gospodarka Własna należy pisać wielką, czy małą literą? | |
Podane przez Panią wyrażenia są w całości pisane małymi literami. Jedynie połączenie pierwsze, gdyby było użyte jako konkretny, zbiorczy tytuł kompletu dokumentów, mogłoby mieć wariantywną pisownię „Księga główna”. Katarzyna Mazur |
Ortografia | 2011-03-02 |
Jak należy pisać wyrażenie Droga Krzyżowa? Na przykład w zdaniach: Wyruszymy w drogę krzyżową z Chrystusem. Każdy musi iść swoją drogą krzyżową. Chrystus miał ciężką Drogę Krzyżową. Nie wiem, w których przypadkach dużą, a w których małą. | |
Jeśli mamy na myśli nabożeństwo bądź cykl obrazków/rzeźb wyobrażających pochód Chrystusa na Golgotę lub jeśli używamy tego wyrażenia w znaczeniu przenośnym (‘trud, droga usłana cierpieniami’), stosujemy zapis małymi literami, czyli droga krzyżowa. Gdy natomiast chodzi o nazwę wydarzenia sprzed prawie dwóch tysięcy lat, kiedy Chrystus kroczył na miejsce ukrzyżowania i poniósł śmierć, napiszemy Droga Krzyżowa. Zacytowane przez Panią zdania są poprawne pod względem ortograficznym, przy czym pierwsze mogłoby mieć wariantywny zapis Wyruszymy w Drogę Krzyżową z Chrystusem (zaakcentowalibyśmy wówczas nie fakt udziału w nabożeństwie, ale w samym przeżywaniu na nowo zbawczych wydarzeń z początków naszej ery). Katarzyna Mazur |
Ortografia | 2011-03-02 |
Mam pytanie: czy wyrazy Biblia, Pismo św., Ewangelia wg św. Mateusza itp. zapisywane w tekstach, artykułach należy pisać w cudzysłowie lub kursywą, czy bez żadnego wyróżnienia i dlaczego? Spotkałam się z tym, że pisze się je tylko dużymi literami, ale bez cudzysłowu i kursywy. Na przykład Czytałem Biblię i była mi wielką pomocą. | |
Każdy tytuł trzeba jakoś wyróżnić, choć faktycznie, jak wynika z nie tylko moich obserwacji, dla tytułów tekstów z pytania stosuje się to wyróżnienie dość rzadko. Ja osobiście proponowałabym natomiast w druku zapisywać Biblia, Pismo św., Ewangelia wg św. Mateusza kursywą, zaś w piśmie odręcznym opatrywać cudzysłowem. Katarzyna Mazur |
Ortografia | 2011-02-26 |
Jak jest prawidłowa pisownia: klatkaRZ czy klatkaŻ – jako określenie prędkości odtwarzania filmu w klatkach na sekundę? | |
W podanym przez Pana znaczeniu słowo to powinniśmy zapisywać klatkaż. Mamy tu bowiem formant -aż, który buduje nazwy jednostek miary, m.in. takie jak tonaż, metraż, litraż itd. Katarzyna Mazur |
Ortografia | 2011-02-26 |
Czy uroczystość, prywatkę, popularnie nazywaną osiemnastką, można zapisać w formie 18-stka (-nastka; -tka)? | |
Nie powinno się zapisywać tej nazwy w żaden z podanych sposobów. Poprawie będzie tylko słownie albo tylko cyfrą. Wyrazy złożone można bowiem zapisywać z dywizem jedynie na granicy między dwoma morfemami leksykalnymi (por. 100-lecie, XX-wieczny, co w przypadku osiemnastki oznacza podział np. taki 8-nastka (bo osiem + nastka), a przecież ten zapis byłyby absurdalny. Katarzyna Mazur |
Ortografia | 2011-02-26 |
Jestem przedstawicielką Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy, która posługuje się akronimem WSZOP. Bardzo proszę o odpowiedź, czy w tekście pisanym, kiedy używany jest skrót WSZOP, piszemy: w WSZOP czy we WSZOP. | |
Ponieważ skrótowiec, o którym mowa w pytaniu, jest wymawiany jednosylabowo jako [wšop] (nie: *[wu-es-zet-o-pe]) i ma w nagłosie spółgłoskową grupę [wš-], pojawiający się przed nim także spółgłoskowy przyimek musi przyjąć w zapisie postać we, by czytający mógł uniknąć trudnej do wymówienia zbitki [w_wš-]. Poprawny zatem będzie zapis: we WSZOP (ale również: we WSZOP-ie). Katarzyna Mazur |
Ortografia | 2011-02-26 |
W jaki sposób poprawnie zapisać wyrażenie: swapowe akcje czy swap’owe akcje? | |
Poprawny ortograficznie będzie zapis: swapowe akcje. Joanna Przyklenk |
Ortografia | 2011-02-26 |
Zwracam się z uprzejmą prośbą o pomoc w wyjaśnieniu wątpliwości, które mam w związku z pisownią wyrażenia dezodorant w spray’u. Czy taka forma jest dopuszczalna? Czy może powinna ona wyglądać następująco: dezodorant w sprayu lub spolszczone dezodorant w aerozolu? |
|
Formą poprawną ortograficznie jest w sprayu lub spolszczone w spreju, gdzie spray/sprej [wymowa: sprej] to ‘płyn znajdujący się pod ciśnieniem w specjalnym pojemniku, przeznaczony do rozpylania; też: pojemnik z takim płynem’. Można również użyć konstrukcji w aerozolu. Joanna Przyklenk |
Ortografia | 2011-02-26 |
Mam pytanie dotyczące sposobu zapisu stron umów. Należy je zapisywać zawsze wielką literą (np. Kupujący, Sprzadający, Strony Umowy, Firma XY itd.) czy nie ma takiej konieczności? | |
W tekstach umów nazwy stron zawierających jakieś porozumienie (np. Kupujący, Sprzedający, Wykonawca, Odbiorca, Strony Umowy) itd. należałoby zapisywać dużą literą, aby w ten sposób zaznaczyć, że stosują się one do konkretnego podmiotu prawnego, a nie funkcjonują jako rzeczowniki pospolite o bliżej nieokreślonym odniesieniu. Trzeba jednak na wstępie określić, jakie pełne nazwy własne będą przez nie zastępowane. Wystarczy gdzieś na początku dokumentu zamieścić np. taką formułę: Dobry Samochód Sp. z o.o., zwany dalej „Zamawiającym”, zobowiązuje się do [...]. Jeśli jednak pełną nazwę któregoś z – powiedzmy – kontrahentów chcemy poprzedzić dodatkowym rzeczownikiem, określającym charakter strony umowy, nie ma potrzeby zapisywania go wielką literą. Por. poprawny zapis: Pan Kowalski, reprezentujący firmę Dobry Samochód Sp. z o.o., będzie świadczył następujące usługi [...]. Katarzyna Mazur |
Ortografia | 2011-02-26 |
Szanowni Państwo! Piszę do Państwa z pytaniem o cząstkę quasi bądź kwazi. Nie do końca rozumiem systematykę jej zastosowania. W Słowniku ortograficznym PWN z 1999 roku, pod red. prof. Edwarda Polańskiego, znajduję pod kwazi – dwa hasła: kwazicząstka, kwazikryształ – pisane łącznie. Natomiast pod quasi mam quasi-nauka, quasi-opiekun – pisane z dywizem. Widzę tutaj taką zasadę, że cząstka kwazi łączy się ze słowami, natomiast quasi pisana jest z dywizem, co zaznacza też jej obca pisownia. W związku z tym pojawia się moje pytanie: Czy zastosowanie formy kwazi lub quasi jest zależne tylko ode mnie jako osoby piszącej? To znaczy, czy mogę je stosować wymienne (byle konsekwentnie w danym tekście), czy może jest jakieś konkretne wskazanie na ich użycie? I drugie pytanie: czy są jakieś inne zasady stosowania i łączenia się tych dwóch cząstek? Tzn., czy może wystąpić forma kwazi pisana z dywizem albo zupełnie oddzielnie? Lub czy jest forma quasi pisana łącznie? I jeszcze trzecie pytanie: czy te, wydedukowane przeze mnie zasady funkcjonowania tych form będą odnosiły się wyłącznie do rzeczowników, czy może obejmują także reguły łączenia ich z przymiotnikami? |
|
Cząstkę quasi- oraz rzadszą w użyciu kwazi- o znaczeniu ‘jakby, pozornie, niby’ piszemy z łącznikiem i z rzeczownikami, i z przymiotnikami (quasi-nauka, quasi-opiekuńczy). Łączna pisownia, którą Pani przytacza – kwazicząstka, kwazikryształ to terminy przyrodnicze i tak, jak w przypadku nibynóżki należy je pisać łącznie (por. niby-Amerykanin, niby-artysta, ale nibynóżka, nibyjagoda, nibykwiat, nibykłos). Joanna Przyklenk |
Ortografia | 2011-02-26 |
Szanowni Państwo, która pisownia jest poprawna: Nagroda Dyrektora Gimnazjum za uznaną działalność w szkolnym kole matematycznym w trzyletnim cyklu nauczania czy Nagroda Dyrektora Gimnazjum za uznaną działalność w Szkolnym Kole Matematycznym w trzyletnim cyklu nauczania? Oprócz pisowni nie podoba mi się słowo uznaną i w trzyletnim cyklu nauczania, ale tego już nie mogę zmienić. | |
Proponuję pisownię pełnej nazwy własnej koła wielkimi literami – Szkolne Koło Matematyczne. Joanna Przyklenk |
Ortografia | 2011-02-26 |
Nie udało mi się znaleźć odpowiedzi na moje pytanie, dlatego zwracam się do państwa: czy powinno się pisać: aquaplaning czy akwaplaning? | |
Nie odnalazła Pani żadnej z form, ponieważ w języku polskim stroni się od typowego dla angielszczyzny formantu –ing, stąd zamiast budżeting, kontroling, sponsoring czy monitoring używamy budżetowanie, kontrolowanie, sponsorowanie i monitorowanie. W Uniwersalnym słowniku języka polskiego (pod red. S. Dubisza, Warszawa 2003) jest odnotowany leksem akwaplan – sport. ‘narty wodne’, nazwa czynności brzmiałaby zatem: ślizganie się na akwaplanie. Joanna Przyklenk |
Ortografia | 2011-02-26 |
Chodzi mi o poprawną pisownie skrótu SA (= spółka akcyjna za słownikiem ortograficznym). Wiele firm używa w pisowni znaków interpunkcyjnych (S.A., czasem także ze spacją). Czy taka pisownia, której nie ma w słowniku, jest poprawna? Czy wiele firm popełnia błąd w swojej nazwie? | |
Skrót SA zaleca się pisać bez kropek, choć dopuszczalny jest również zapis S.A. (por. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN. Red. Andrzej Markowski. Warszawa 2002). Joanna Przyklenk |
Ortografia | 2011-02-26 |
Czy powinniśmy napisać zagadnienia administracyjno-prawne czy zagadnienia administracyjnoprawne? | |
Oba zapisy mogą funkcjonować, jednak pisownia łączna lub z dywizem będzie zależała od znaczenia. Jeśli przez zagadnienia administracyjnoprawne ma się na myśli zagadnienia dotyczące prawa administracyjnego, to wówczas piszemy wyraz łącznie. Natomiast jeśli zagadnienia administracyjno-prawne są zarazem administracyjne i prawne, wtedy stosujemy w pisowni łącznik. Joanna Przyklenk |
Ortografia | 2011-02-26 |
Jak napisać: 1) dyplom "Benemerenti" / Dyplom "Benemerenti" / dyplom benemerenti / dyplom Benemerenti; 2) medal "Milito pro Christo" / medal "Milito Pro Christo" / medal Milito pro Christo / medal Milito Pro Christo / Medal Milito pro Christo / Medal Milito Pro Christo? |
|
Wyraz pospolity (dyplom) nie wchodzi do nazwy własnej tego wyróżnienia ("dobrze zasłużonym"), więc pisownia: dyplom "Benemerenti" lub dyplom Benemerenti; 2) podobnie: medal "Milito pro Christo" lub medal Milito pro Christo. Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2011-02-26 |
Mam dwa pytania, na które nie jestem w stanie znaleźć satysfakcjonującej mnie odpowiedzi. Po pierwsze chodzi mi o zapis słów zarząd i rada nadzorcza. Czy należy je traktować jako organa spółki i pisać Rada Nadzorcza, Zarząd KWB „Konin”. I tutaj moja wątpliwość kolejna – jeśli z kontekstu wypowiedzi wynika, że chodzi o organa konkretnej spółki, czy można cały czas pisać je wielką literą? Czy może jednak zawsze małą? Drugie moje pytanie dotyczy kodeksów – kodeks pracy czy Kodeks Pracy? Kiedy wiadomo, że mowa o zbiorze praw, a kiedy, że to dokument? | |
Co do zapisu słów zarząd i rada nadzorcza. Sformułowanie ogólne: np. należy do kompetencji rady nadzorczej; ale w odniesieniu do konkretnego jednostkowego organu – wtedy PEŁNA NAZWA i wielka litera, czyli jeśli z kontekstu wypowiedzi wynika, że chodzi o organa konkretnej spółki, należy je pisać wielką literą. Drugie pytanie: kodeks pracy czy Kodeks Pracy? Wariant drugi zawarty w pytaniu (oba wyrazy pisane wielka literą) jest niepoprawny w każdej sytuacji. Pisownia jest dwojaka: kodeks pracy (podobnie kodeks rodzinny, kodeks cywilny itp.); wielka litera pojawi się tylko w pierwszym wyrazie, gdy stanowi on tytuł książki: Kodeks pracy. Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2011-01-11 |
Jaka jest poprawna pisownia wyrazu samo zobowiązanie się – razem czy osobno? | |
Człon samo- w znaczeniu ‘wykonywany samodzielnie, bez pomocy; skierowany ku sobie’ jest pisany łącznie, np.: samoopalacz, samobieżny, samodoskonalenie, samokrytyka, samozobowiązanie się. W tekstach możemy się też spotkać z oddzielną pisownią, ale wtedy mamy do czynienia z dwoma wyrazami: np. samo zobowiązanie się nie wystarczy (tu w znaczeniu: ‘tylko/jedynie zobowiązanie się nie wystarczy’); sam przyjazd nie wystarczy; sama troska nie wystarczy. Szerszy kontekst pozwoliłby na udzielenie bardziej jednoznacznej odpowiedzi. Joanna Przyklenk |