Ortografia | 2004-06-16 |
Jak poprawnie zapisać Instytut Filologii Polskiej? | |
Instytut Filologii Polskiej jako nazwa jednostki organizacyjnej w placówkach naukowo-badawczych powinien być zapisany tak, jak to Pani uczyniła, czyli wszystkie wyrazy wielkimi literami. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-06-16 |
Dokument nie zaksięgowany czy niezaksięgowany? | |
Sprawami dotyczącymi pisowni nie z imiesłowami odmiennymi zajmowaliśmy się w poradni wielokrotnie. Wszelkie informacje znajdują się w dziale Ortografia, w którym zresztą obecnie się znajdujemy. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-06-09 |
Mam kłopoty z poprawną pisownią słowa sacrum, a także wyrażenia Liturgia Słowa. | |
Poprawna pisownia to: sacrum oraz liturgia słowa. Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2004-06-08 |
Jak poprawnie pisze się nazwy województw? Czy błędny jest zapis woj. kujawskopomorskie? | |
Nazwy województw pisze się małą literą. Jeśli nazwa jest złożona, obowiązują zasady takie, jakimi się kierujemy przy pisowni przymiotników (województwo jakie?). A więc np.: województwo dolnośląskie (od: Dolny Śląsk), kujawsko-pomorskie (od: Kujawy i Pomorze), małopolskie (Małopolska), podkarpackie (Podkarpacie), podlaskie (Podlasie), świętokrzyskie (Święty Krzyż), warmińsko-mazurskie (Warmia i Mazury), wielkopolskie (Wielkopolska), zachodniopomorskie (Pomorze Zachodnie). Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2004-06-02 |
W Katowicach jest ulica Księdza Biskupa Adamskiego. Bardzo proszę o odpowiedź na pytanie, która pisownia jest poprawna – ul. Ks. Bpa St. Adamskiego czy ul. ks. bpa St. Adamskiego? | |
W Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod redakcją E. Polańskiego (2003) w części słownikowej znajduje się zapis ulica Świętego Jana (albo: ulica św. Jana), ul. Księdza Jerzego Popiełuszki, ul. Generała Sikorskiego. A zatem, posługując się analogią, można napisać: ul. Księdza Biskupa St. Adamskiego, czyli w pełnym brzmieniu pierwsze litery pisać wielkimi literami, albo też ul. ks. bpa St. Adamskiego, czyli skróty zapisać małymi literami. Odpowiadając zatem na Pana pytanie, stwierdzam, że poprawny jest zapis drugi, czyli ul. ks. bpa St. Adamskiego. Małgorzata Kita |
Ortografia | 2004-05-25 |
Czy w zdaniu igrzyska olimpijskie w Atenach słowa igrzyska olimpijskie powinniśmy pisać wielkimi czy małymi literami? | |
Wielką literą piszemy nazwy imprez międzynarodowych lub krajowych, którym organizatorzy chcą nadać specjalny tytuł (por. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego, reguła 71), a zatem napiszemy igrzyska olimpijskie, ale XXVIII Igrzyska Olimpijskie w Atenach. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-05-24 |
Według pana Mirosława Nalezińskiego oraz Grzegorza Jagodzińskiego nazwy województw należy pisać wielką literą. Ponieważ informację o tym znalazłem w Internecie, proszę o odpowiedź, czy wymienieni panowie mają rację? | |
O ile mi wiadomo, Panowie ci uważają, że nazwy województw należałoby pisać wielką literą, argumentując, że są to nazwy własne. Zasady pisowni polskiej, zawarte m.in. w najnowszym, Wielkim słowniku ortograficznym pod red. E. Polańskiego (jak na razie obowiązujące) mówią, że nazwy okręgów administracyjnych współczesnych i historycznych, wyodrębnionych w strukturach kościelnych i państwowych w polszczyźnie piszemy małą literą (reguła 128). Podejrzewam, że wielu Rodaków ma sugestie dotyczące zmian naszej ortografii oraz uproszczenia jej skomplikowanych nieraz zasad. Niektóre z tych propozycji (o ile okażą się zasadne) mogą kiedyś zostać uznane przez Radę Języka Polskiego – zmieniono wszak regułę pisowni nie z imiesłowami odmiennymi. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-05-20 |
Jak pisać - wielką czy małą literą: pola lednickie, pola wilanowskie, las katyński, błonia krakowskie? | |
Jeśli są to nazwy własne konkretnych obiektów, obowiązuje wielka litera: Pola Lednickie, Pola Wilanowskie (np. ulica czy plac o takiej nazwie); pozostałe: las katyński, Błonia krakowskie. Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2004-05-20 |
Jak pisać - wielką czy małą literą nazwy leków, np. Amoksycylina, Neverapine, Apap? | |
Nazwy leków pisze się małą literą, podobnie jak inne nazwy wyrobów przemysłowych używane jako nazwy konkretnych przedmiotów i nieoznaczające ich marek, np. adidasy, aspiryna, atlantic, canon, kodak, kryniczanka, mercedes, napoleon (‘koniak’). Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2004-05-20 |
Jak pisać - wielką czy małą literą obcojęzyczne nazwy kwiatów i ich odmiany, stosować kursywę czy statywę? | |
Małą literą piszemy potocznie używane nazwy roślin (drzew, krzewów, owoców, kwiatów), także utworzonych od nazw własnych, np. amerykany, turki, patison, brukselka, marcinki. W tekstach specjalistycznych używa się nazw dwuczłonowych, które obejmują: a) polską nazwę rodzajową (rzeczownik), pisaną zwykle wielką literą; b) polską nazwę gatunkową w formie przymiotnika (małą literą) lub rzeczownika będącego nazwą własną w dopełniaczu, pisanego wielka literą, np. Agawa amerykańska albo agawa amerykańska, Begonia Englera albo begonia Englera. Nazwy roślin użytkowych (uprawnych) mają trzeci człon jako nazwę odmiany, pisany najczęściej wielką literą i zwykle ujęty w cudzysłów, np. Begonia mieszańcowa „Bismarka” albo begonia mieszańcowa „Bismarka”. Kursywą piszemy wyrazy obce przytoczone zgodnie z obcą ortografią, np. łacińskie quasi-, explicite, a tergo. Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2004-05-20 |
W ogóle czy wogóle - razem czy osobno? | |
Z pewnością osobno. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-05-19 |
Jak się pisze nierozpatrzenie - razem czy osobno? | |
Nie z rzeczownikami piszemy łącznie, a więc nierozpatrzenie. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-05-19 |
Proszę rozwiać moje wątpliwości raz na zawsze: jak powinno być napisane nie wywiązywanie się i nie uregulowany. Łącznie czy rozłącznie? | |
Partykułę nie z rzeczownikami piszemy zawsze łącznie, czyli np. niewywiązywanie się. Nie z imiesłowami przymiotnikowymi również piszemy łącznie, czyli nieuregulowany, jednak gdy pragniemy koniecznie podkreślić czasownikowe znaczenie imiesłowu uregulowany, wtedy możemy napisać nie uregulowany. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-05-17 |
Mam problem z pisownią połączeń typu jasnoróżowy (czy jasno-różowy?) oraz odcieni kolorów i połączeń kolorów (flaga biało-czerwona?). | |
Przymiotniki złożone będące nazwami kolorów (np. jasnoróżowy) piszemy łącznie, bo człony złożenia są nierównorzędne znaczeniowo – człon drugi jest nadrzędny, a człon pierwszy stanowi jego określenie. Przymiotniki będące nazwami odcieni kolorów piszemy łącznie, bo oznaczają kolor wymieszany, np. zielonobrązowy = ‘brązowy w odcieniu zielonym’, złotoczerwony = ‘czerwony w odcieniu złotym’. Jeśli jednak jakiś przedmiot składa się z elementów w różnych kolorach, to używamy połączenia zielono-brązowy = ‘i zielony, i brązowy’ czy złoto-czerwony = ‘i złoty, i czerwony’. Flaga jest oczywiście biało-czerwona! Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-05-12 |
Jak poprawnie można skrócić słowo specjalista? Czy forma spec. jest poprawna? | |
Słownik skrótów i skrótowców Jerzego Podrackiego podaje, iż poprawny skrót od specjalista to spec. pisany oczywiście z kropką na końcu. Pomimo że skrót ten obsługuje kilka wyrazów: specjalista, specjalny, specjalistyczny i specjalność, nie ma to wpływu na jego funkcjonalność i czytelność, bo ostatecznie o właściwym odczytaniu skrótu decyduje kontekst. Nie wiem, gdzie zamierza Pan zastosować taki skrót, ale na wizytówce czy pieczątce najlepiej umieścić całe słowo, gdyż skrót mógłby się odbiorcom kojarzyć z potocznym wyrazem spec, wywołując niepożądany efekt humorystyczny. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-05-10 |
Czy staro-cerkiewno-słowiański pisze się z myślnikami? | |
Nazwa języka staro-cerkiewno-słowiański należy do grupy przymiotników złożonych, a te – jeśli składają się z dwóch lub więcej członów równorzędnych znaczeniowo – piszemy zawsze z łącznikiem. Wyznacznikiem formalnym może tu być spójnik i, który podstawiamy zamiast łącznika, np. flaga biało-czerwona (biała i czerwona), Akademia Górniczo-Hutnicza (górnicza i hutnicza), kraj przemysłowo-rolniczy (przemysłowy i rolniczy), biało-czerwono-niebieski, słownik polsko-francusko-hiszpańsko-włoski. Jeszcze w latach 30. XX wieku złożenie Panią interesujące pisano łącznie – por. tytuł podręcznika Henryka Ułaszyna Język starocerkiewnosłowiański (Lwów 1928). Najstarszy zapisany język słowiański bywa też nazywany językiem starocerkiewnym oraz językiem starosłowiańskim, ale w określeniach tych obowiązuje pisownia łączna. W języku niemieckim istnieje nazwa altkirchenslavische, a w angielskim Old Church Slavonic. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-05-09 |
Chciałem prosić o odpowiedź na pytanie o pisownię słowa niekupowanie. Piszemy je razem czy osobno? | |
Oczywiście łącznie, ponieważ kupowanie jest rzeczownikiem. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-05-07 |
Jak zapisać połączenie liczebnika (pisanego cyfrą) z określeniami: stopniowy, milowy, minutowy, milowy, dniowy, kilometrowy, stronicowy, dniowy, funtowy? | |
Takie połączenia liczebnika (pisanego cyfrą) z wymienionymi określeniami, czyli wyrazy złożone, zapisujemy z łącznikiem: 2-stopniowy, 5-milowy, 4-minutowy, 8-dniowy, 10-kilometrowy, 2-stronicowy, 7-dniowy, 9-funtowy. Zauważmy, że drugi człon wyrazu złożonego ma charakter całościowy. Nie wolno oddzielać łącznikiem jakichkolwiek cząstek wyrazu, np. !6-tym; !14-stu itd. Są to zapisy błędne! Aldona Skudrzyk |
Ortografia | 2004-05-07 |
Która z pisowni poniższego słowa jest poprawna: audyt czy audit? A może oba te słowa funkcjonują niezależnie od siebie, oznaczając inną treść? | |
Rzeczownik audyt ma w polszczyźnie w miarę jednolite znaczenie – tak w sensie ekonomicznym, jak i w sensie urzędowym dotyczy kontroli przedsiębiorstwa przeprowadzanej przez niezależnych ekspertów (por. np. Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza, Wielki słownik wyrazów obcych PWN pod red. M. Bańki). Zgodnie z normą PN-EN ISO 9001 bywa zapisywany i czytany z angielska jako !audit, co jest przez językoznawców zgodnie potępiane, ponieważ praktyka ta – mimo że udokumentowana w Polskiej Normie – sprzeciwia się uznanym polskim normom i zwyczajom językowym, w języku polskim bowiem grupa di w wyrazach zapożyczonych z języków obcych jest przyswajana jako dy (np. dyrektor, kredyt, audytorium, modyfikować, dystynkcja, kodyfikacja i in.). Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego notuje wprawdzie angielską formę auditing, ale podaje już spolszczone wyrazy audyt, audytor (od dawna znany w polszczyźnie jako ‘rzecznik przy sądzie wojskowym; sędzia wojskowy’, a także w sądownictwie kościelnym: ‘sędzia delegowany do przygotowania materiału procesowego’) i audytorski. Wydaje mi się więc, że sprawa jest jasna – należy pisać i mówić audyt. Polski Komitet Normalizacyjny wprowadził niestety zamieszanie, kiedy w tak istotnym dokumencie, jakim jest norma, umieścił bez konsultacji ze specjalistami pisownię niezgodną z polskimi zwyczajami, a za to będącą kolejnym smutnym przejawem narastającej anglicyzacji polszczyzny, która sprzyja różnego rodzaju wynaturzeniom językowym. Katarzyna Wyrwas |
Ortografia | 2004-05-06 |
Piszemy wysokoobciążony czy wysoko obciążony? | |
Połączenie przysłówka (np. szybko, wysoko, średnio, długo itp.) z imiesłowem przymiotnikowym (np. postawiony, zaawansowany, schnący, grający, wiążący itp.) zasadniczo pisze się rozłącznie. Połączenia takie jednak z czasem scalają się znaczeniowo – stają się określeniem stałej cechy, wówczas piszemy je łącznie, np. długo grający zespół znudził wszystkich, ale: płyta długogrająca; urządzenie szybko tnące blachę, ale: stal szybkotnąca; żeglarz szybko wiążący węzły, ale: cement szybkowiążący. Jak widać, połączenia pisane razem maja charakter terminów specjalistycznych z zakresu różnych dziedzin. Przy pisowni ważny jest zatem kontekst użycia: jeśli to stała cecha jakiegoś przedmiotu, urządzenia, to wysokoobciążony, jeśli nie, to wysoko obciążony. Por. wysokodochodowy, wysokoenergetyczny, wysokogatunkowy, wysokosłodzony. Aldona Skudrzyk |