| Ortografia | 2005-11-15 |
| Jakimi literami napisać: wewnątrzszkolny system oceniania, komisja przedmiotów humanistycznych, samorząd szkolny, program rozwoju szkoły, udział w procesie wewnątrzszkolnego rozwoju nauczycieli? | |
| Pisownia wielką lub małą literą zależy w podanych przykładach od tego, czy traktujemy podane wyrażenia jako tytuły dokumentów, czy jako nazwy własne instytucji. I tak dokumenty: Wewnątrzszkolny system oceniania, Program rozwoju szkoły; natomiast nazwy instytucji: Komisja Przedmiotów Humanistycznych, Samorząd Szkolny. Wyrażenie udział w procesie wewnątrzszkolnego rozwoju nauczycieli może być pisane tylko małymi literami. Aldona Skudrzyk | |
| Ortografia | 2005-11-10 |
| Zajmuję się korektą tekstów w redakcji pisma muzycznego. Nie wiem, jak poprawie zapisuje się słowo folkmetal (folk-metal?). Chodzi o gatunek muzyczny łączący elementy muzyki folkowej (inspirowanej folklorem) oraz elementy muzyki metalowej. Pochodzący od niego przymiotnik - jak sądzę - należy oczywiście zapisać bez łącznika: folkmetalowy. Nie wiem, czy w przypadku słowa folk-metal można kierować się zapisem typu blackmetal, gdyż w tym drugim przypadku nie chodzi o dodatkowy składnik muzyki metalowej, ale o jej odcień, rodzaj. Będę wdzięczna za pomoc, Agnieszka z Lublina | |
| Na anglojęzycznych stronach internetowych dotyczących muzyki metalowej nurt muzyki inspirowanej folklorem traktowany jest jako podgatunek heavy metalu zawierający elementy muzyki folkowej, ulegający jej wpływom. Z tego względu – podobnie jak w języku angielskim – można zalecić pisownię rozdzielną: folk metal. Gdyby folk metal był stylem łączącym w równym stopniu element folkowe i heavymetalowe, pisalibyśmy folk-metal z łącznikiem. Przymiotnik folkmetalowy zapiszemy już łącznie. Katarzyna Wyrwas | |
| Ortografia | 2005-11-04 |
| Szanowni Państwo, czy w odmianie nazwy firmy Metalexport popełniłam błąd odmieniając: Metaleksportu? Podobno jest to oboczność. Czy to nieszczęsne x w nazwach firm należy przekształcać w ks czy też nie? | |
| Problem dotyczy tylko -x na końcu nazwy, np. Hortex, w Horteksie. W Pani przykładzie znak stoi wewnątrz nazwy, a więc nie należy go przekształcać (zob. regułę 27 zasad pisowni polskiej). Jan Grzenia | |
| Ortografia | 2005-10-25 |
| Dlaczego w nazwie Dr. Oetker jest po słowie doktor kropka? Przecież w takiej formie wyraz występuje w mianowniku? | |
| Kropka jest tam zapewne dlatego, że nazwa jest obca, niemiecka jak przypuszczam. W niektórych językach, w przeciwieństwie do polszczyzny, stawia się kropkę po skrócie dr. Nazwę tę można chyba traktować jako swego rodzaju cytat. Katarzyna Wyrwas | |
| Ortografia | 2005-10-25 |
| Dzień dobry, chciałam zapytać czy powinnam dopisywać końcówki odmiany liczebnikow zbiorowych, wyrażonych za pomocą cyfry arabskiej, np. wychowała 3-je swoich dzieci - taki zapis jest poprawny, czy zapis końcówki jest niewłaściwy? Z góry dziękuję za pomoc w rozwiązaniu mojego kłopotu językowego! Pozdrawiam! | |
| Dopisywanie końcówek odmiany do liczb nie jest poprawne. Katarzyna Wyrwas | |
| Ortografia | 2005-10-18 |
| Jak poprawnie powinno się napisać: wysokowydajny olej opałowy czy wysoko wydajny olej opałowy. Będę wdzięczny za odpowiedź. | |
| W tym przypadku poprawne są obie wersje pisowni. Wyrażenia, w których pierwszy człon jest przysłówkiem (wysoko), a drugi imiesłowem odmiennym (wydajny) traktuje się w polskiej ortografii jako zestawienia i pisze rozdzielnie, dlatego można napisać wysoko wydajny olej opałowy. Niektóre wyrażenia tego odnoszą się do trwałej właściwości opisywanego obiektu (tu: oleju opałowego) i są pisane łącznie. Wyrażenia, które spełniają ten warunek, scaliły się, tak jak np. jasnowidzący (jasnowidz), długogrający (płyta), głośnomówiący (zestaw) itd. (Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego). Z tego względu również wysokowydajny można napisać łącznie. Sama pewnie tak bym napisała. Katarzyna Wyrwas | |
| Ortografia | 2005-10-11 |
| Dzień dobry! Chciałam spytać o słowa: pantomima i pantomina - pierwsze z nich jest doskonale znane, zdziwiło mnie jednak i zaskoczyło to drugie. Skłonni jesteśmy zwykle mówić jeszcze inaczej: pantonima. Proszę o rozwiązanie tego problemu. Dziękuję. Joasia | |
| Poprawna forma to pantomima, pozostałe są błędne. Katarzyna Wyrwas | |
| Ortografia | 2005-10-11 |
| Proszę o wskazanie prawidłowej formy wyrażenia: w sprawie nie nakłaniania młodzieży do spożywania alkoholu, w sprawie nienakłaniania młodzieży do spożywania alkoholu, w sprawie nie wykonania prawa pierwokupu, w sprawie niewykonania prawa pierwokupu. | |
| Poprawny zapis to nienakłaniania i niewykonania, ponieważ partykułę nie z rzeczownikami piszemy łącznie. Katarzyna Wyrwas | |
| Ortografia | 2005-10-07 |
| Witam! Organami stowarzyszenia są: Walne Zebranie, Zarząd, Komisja Rewizyjna itp. Czy użycie w protokóle zebrania sformułowania: dokonano wyboru członków Zarządu i Komisji Rewizyjnej jest prawidłowe, czy należy użyć małych liter i napisać: dokonano wyboru członków zarządu i komisji rewizyjnej? Z wyrazami szacunku J. | |
| Skoro wybrano członków konkretnego Zarządu i konkretnej Komisji Rewizyjnej, wielkie litery w protokóle opisującym owo zebranie są jak najbardziej na miejscu. Katarzyna Wyrwas | |
| Ortografia | 2005-10-05 |
| Czy poprawne są obie formy aha i acha oraz ach i ah czy tylko formy dotąd mi znane aha i ach? Z góry dziękuję za pomoc. | |
| Poprawne formy to aha i ach. Można to sprawdzić np. w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod red. E. Polańskiego dostępnym również w internecie na stronie http://so.pwn.pl. Katarzyna Wyrwas | |
| Ortografia | 2005-09-28 |
| Mam pytanie: czy który można wymienić na kto? Tak jak np. nóżka - noga. Dziękuję za zainteresowanie i poświęcony czas! | |
| Kto i który to są zupełnie różne wyrazy, dlatego nie możemy tutaj mówić o oboczności o : ó. Oboczność zachodzi zawsze w obrębie tego samego rdzenia wyrazowego, np. w trakcie odmiany (koza : kóz) albo w procesie słowotwórczym (koza : kózka). W zaimku kto -o jest końcówką fleksyjną, czyli nie wchodzi w ogóle w obręb rdzenia wyrazowego, natomiast zaimek który ma rdzeń któr- i we współczesnym języku polskim nie wymienia się do ktor-. Mirosława Siuciak | |
| Ortografia | 2005-09-27 |
| Czy wyrazy meta-opis i meta-dane należy pisać z myślnikiem? | |
| W polszczyźnie obowiązuje wyłącznie pisownia łączna z członem meta-, por. np. metajęzyk, metalogika, metaetyka, metatekst i in. Poprawna pisownia to metaopis oraz metadane. Katarzyna Wyrwas | |
| Ortografia | 2005-09-27 |
| Moja córka pisząc pracę, w której wykorzystywała biblijne związki frazeologiczne użyła słów Łazarz i Judasz pisząc je z wielkich liter. Nauczycielka obniżyła jej ocenę, stwierdziła, że to błędy ortograficzne, czy dobrze? Klaudia | |
| Skoro praca dotyczyła frazeologii, a więc znaczenia przenośnego wyrazów, należało słów pochodzących od biblijnych imion użyć w znaczeniu przenośnym: łazarz w znaczeniu ‘nędzarz, biedak’, a judasz w znaczeniu ‘człowiek fałszywy, podstępny, obłudny; zdrajca’. W takich znaczeniach wyrazy owe piszemy małą literą, co można sprawdzić np. w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod red. E. Polańskiego, który udostępniany jest również na stronie http://so.pwn.pl. Katarzyna Wyrwas | |
| Ortografia | 2005-09-19 |
| Bardzo proszę o udzielenie odpowiedzi na pytanie jak piszemy Nie zmieniając czy niezmieniając, np. w zdaniu: Nie zmieniając kategorii archiwalnej i okresu przechowywania...? | |
| Imiesłowy przysłówkowe z partykułą nie pisze się w polszczyźnie rozdzielnie – zarówno te zakończone na -ąc (współczesne), jak i te na -wszy i -łszy (uprzednie), a zatem – nie zmieniając. Niepoprawną pisownię łączną jako błędną rozpoznaje nawet edytor Word. Katarzyna Wyrwas | |
| Ortografia | 2005-08-04 |
| Szanowni Państwo, pytanie moje dotyczy poprawnej pisowni (łącznie lub nie) wyrażeń: rombowo podłużny, wcinano karbowany, falisto ząbkowany, widlasto rozgałęziony, miękko owłosiony, gruczołowato omszony, czerwono nadbiegły, błoniasto obrzeżony, głęboko zatokowo wcięty, drobno siatkowo marszczony. Wątpliwości moją dotyczą sprowadzają się do pytania, która z następujących dwóch reguł (zamieszczonych w Wielkim słowniku ortograficznym PWN z roku 2003) odnosi się do ww. określeń: reguła 24, która dotyczy rozłącznej pisowni wyrażeń dwuczłonowych, kiedy pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem określanym przez ten przymiotnik; czy reguła 26, która mówi o łącznej pisowni przymiotników złożonych z członów nierównorzędnych znaczeniowo, gdy główne znaczenie zawarte jest w członie drugim. Z góry dziękuję za odpowiedź. Z poważaniem, Ewa M. | |
| Wszystkie przytoczone przykłady to zestawienia przysłówka z przymiotnikiem lub imiesłowem. Odnosi się zatem do nich zasadniczo reguła 24. Pisownia takich zestawień jest jednak nieco bardziej skomplikowana. Niektóre z tych połączeń bowiem scaliły się - są określeniem stałej cechy, zwykle są terminami specjalistycznymi. Tak jest z częścią podanych tu przykładów. Testem może być przestawienie kolejności wyrazów, jeśli nie zmieni to znaczenia całości, należy pisać rozłącznie. Oto przykłady: rombowo podłużny, wcinanokarbowany, falisto ząbkowany, widlasto rozgałęziony, miękko owłosiony, gruczołowato omszony, czerwono nadbiegły, błoniasto obrzeżony, głębokozatokowo wcięty, drobnosiatkowo marszczony. Aldona Skudrzyk | |
| Ortografia | 2005-07-06 |
| Będę wdzięczna za wyjaśnienie jak się pisze (razem czy oddzielnie): ogólnowojskowy czy ogólno wojskowy? Słownik PWN podaje ogólnowojskowy i ja też jestem tego zdania, jednakże w pracy, w wielu dokumentach służbowych spotykam się z pisownią ogólno wojskowy. | |
| Przymiotnik ogólnowojskowy jest wyrazem złożonym, pisanym łącznie. W polszczyźnie mamy wiele podobnych złożeń z pierwszym człon ogólno-, por. ogólnokrajowy, ogólnokształcący, ogólnopolski. Katarzyna Wyrwas | |
| Ortografia | 2005-06-22 |
| Dzień dobry! Proszę o podanie poprawnej pisowni: 1. ziemia lubuska czy Ziemia Lubuska, 2. ziemia kłodzka czy Ziemia Kłodzka w znaczeniu, jak podano na stronach: http://pl.wikipedia.org/wiki/Ziemia_Lubuska oraz http://pl.wikipedia.org/wiki/Ziemia_Kłodzka. Dziękuję za poświęcony czas, Marek L. | |
| Jak podaje Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego w regule 128, małymi literami piszemy nazwy okręgów administracyjnych współczesnych i historycznych, wyodrębnionych w strukturach kościelnych i państwowych, takie jak np. ziemia dobrzyńska, ziemia łęczycka. W Internecie obie ziemie z pytania są w większości pisane wielkimi literami, ale strony internetowe niekoniecznie pozostają w zgodzie z zasadami ortografii :-). Katarzyna Wyrwas | |
| Ortografia | 2005-06-06 |
| Szanowni Państwo! Rodiola - czy poprawna jest ta spolszczona pisownia łacińskiej nazwy rośliny Rhodiola rosea (różeniec górski)? | |
| Tak, można w ten sposób spolszczyć nazwę łacińską, spotkałem ją nawet w praktyce językowej, i to w formie rodiola różowa. Jan Grzenia | |
| Ortografia | 2005-05-26 |
| Uprzejmie proszę o odpowiedź, jak napisać: inspektor ds. planowania i kosztów oraz sekcja ds. planowania i kosztów? | |
| Jeśli chcemy użyć nazw stanowisk w curriculum vitae, w napisie na drzwiach gabinetu, wizytówce, papierze firmowym, należy je napisać małą literą. Aldona Skudrzyk | |
| Ortografia | 2005-05-25 |
| Jak prawidłowo należy pisać nazwy stanowisk w cv (dużą czy małą literą) - na przykład główny księgowy czy Główny Księgowy? | |
| Nazwy stanowisk w tym przypadku należy pisać małą literą. Aldona Skudrzyk | |