Najczęściej zadawane pytania (229) Ortografia (592) Interpunkcja (198) Wymowa (69) Znaczenie (264) Etymologia (306) Historia języka (26) Składnia (336) Słowotwórstwo (139) Odmiana (333) Frazeologia (133) Poprawność komunikacyjna (190) Nazwy własne (439) Wyrazy obce (90) Grzeczność językowa (41) Różne (164) Wszystkie tematy (3320)
w:
Uwaga! Można wybrać dział!
Ortografia2004-10-13
Audit i audyt. Ktoś już zadał pytanie o poprawną formę tego słowa, ale wydaje się, że w tej materii mamy dwa różne słowa. Audit – odnoszący się do wszelkich spraw jakościowych (głownie ISO 9001:2000) oraz audyt, który znalazł zastosowanie w kontrolach finansowo-ksiegowych, informatycznych i innych. Chyba zatem nie można skasować słowa audit... Ciekawe co na to prof. Miodek! Zdaje się, że spór o to jedno słowo będzie trwał dość długo...
Na temat audytu już się wypowiadaliśmy, podobnie zresztą jak inni językoznawcy normatywiści. Jestem głęboko przekonana, że Profesor Jan Miodek również popiera poprawną formę audyt, w pełni zgodną z tradycją językową polszczyzny, zgodnie z którą przyswajamy obce grupy, takie jak di, jako dy. Polski Komitet Normalizacyjny wprowadził zamieszanie, kiedy w tak istotnym dokumencie, jakim jest norma, umieścił bez konsultacji ze specjalistami pisownię niezgodną z polskimi zwyczajami, a za to będącą kolejnym smutnym przejawem narastającej anglicyzacji polszczyzny, która sprzyja różnego rodzaju wynaturzeniom językowym.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-10-13
Czy poprawne jest użycie z pośród?
Domyślam się, że pyta Pan o pisownię przyimka spośród, oznaczającyego ‘z większej liczby kogoś, czegoś, spomiędzy kogoś lub czegoś’. Składa się on z ubezdźwięcznionego przyimka z i przyimka pośród, Zapisujemy go łącznie.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-10-13
Jak zapisać nazwę urzędu Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych – małą czy dużą literą? Może dopuszczalne są obie formy, a zatem kiedy której z nich używać?
Jeśli jest to nazwa instytucji, to Pani zapis z wielkimi literami jest w pełni poprawny. Skrót do spraw jest również zapisany poprawnie jako ds. (koniecznie małą literą, z kropką na końcu; niepoprawny zapisem byłoby !d/s).
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-10-13
Skąd wzięła się różnica w pisowni głosek ch i h?
Różnica w pisowni ch i h ma uzasadnienie historyczne. Nie jest przypadkiem, że najczęściej głoskę tę piszemy jako ch – występuje ona we wszystkich rdzennie polskich wyrazach, odziedziczonych po języku prasłowiańskim, np. chleb, chwała, mech, schować – i od początku była wymawiana bezdźwięcznie. Natomiast pisownia h pojawiła się w polszczyźnie dość późno, wraz z zapożyczeniami, najczęściej ukraińskimi, np. hałas, hardy, pohaniec, bohater, Bohdan, także czeskimi, np. hańba, huba – i co ważne, była wymawiana dźwięcznie. Dlatego też w XVII wieku i później nie było żadnych problemów ortograficznych, ponieważ były to dwie różne głoski. Zmiana, jaka się dokonała w języku polskim, miała podłoże fonetyczne – pierwotnie dźwięczne h zaczęło być wymawiane bezdźwięcznie i zrównało się artykulacyjnie z ch. Ta różnica wymawianiowa zachowała się do dzisiaj na kresach wschodnich (można doskonale usłyszeć dźwięczne h u ludzi pochodzących ze wschodu), częściowo też na Podhalu. Pisownię h możemy także spotkać w innych wyrazach zapożyczonych z różnych języków (jest to pisownia zgodna z oryginałem), np. niemieckie: huta, hebel, haft, handel, greckie: harmonia, historia, hymn, hemoglobina, łacińskie: habilitacja, honor, hacjenda, hospicjum, tureckie: harem, maharadża, angielskie: holding, halogen, holować, hot-dog; także w nazwach własnych, np. Hawana, Haga, Holandia, Himalaje itp.
Mirosława Siuciak
Ortografia2004-10-11
Słowo nierozpoczęty piszemy razem czy osobno?
Ten zaprzeczony imiesłów można zgodnie z nowymi zasadami polskiej ortografii napisać zawsze łącznie, jeżeli jednak piszącemu szczególnie zależy na podkreśleniu czynnościowego („czasownikowego”) charakteru znaczenia imiesłowu, dopuszcza się rozłączną pisownię partykuły nie (zob. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego, reguła 168).
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-10-11
Czy skrót od spółka akcyjna piszę się z kropkami (S.A.) czy bez kropek (SA)?
Od 1957 roku zgodnie z zasadami polskiej ortografii (Pisownia polska; przepisy – słowniczek. Wydanie XII. Polska Akademia Nauk. Wrocław 1957) skrótowce, czyli skrótowe nazwy instytucji i organizacji (zarówno obcych przyswojonych, jak i rodzimych), zapisujemy bez kropek. Skrótowiec od nazwy spółka akcyjna powinien być zatem zapisywany SA. Pisownię S.A. – z kropkami – zalecili na zasadzie wyjątku – W. Doroszewski i H. Kurkowska w Słowniku poprawnej polszczyzny z 1973 roku i ten zapis jest przyczyna trwającego do dziś zamieszania. We współczesnym zwyczaju językowym przeważa – jak łatwo zauważyć – pisownia S.A., występująca w dokumentach urzędowych, ustawach oraz rejestrach sądowych. Z tych powodów – i mimo niezgodności pisowni z kropkami z polską ortografią – formę S.A. uznano za oboczną i już zarejestrowano w niektórych słownikach. Wielki słownik ortograficzny języka polskiego pod red. E. Polańskiego podaje tylko zapis bez kropek: SA, natomiast Nowy słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego oraz Słownik skrótów i skrótowców J. Podrackiego akceptują obie postaci omawianego skrótowca.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-10-11
Która forma jest poprawna – tylni czy tylny?
Słowniki notują jedynie przymiotnik tylny i wyłączne ten jest poprawny. Błędna forma tylni powstaje pod wpływem przeciwstawnego przymiotnika przedni o miękkim typie odmiany.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-10-06
Przed południem czy przedpołudniem?
Oczywiście przed południem!
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-07-02
Czy nazwy rodzajowe łacińskie np. rodzaj bakterii, piszemy wielką literą, oba człony, oczywiście jeśli są dwa?
Wielki słownik wyrazów obcych pod red. A. Markowskiego zaleca pisownię małymi literami obu członów nazwy bakterii.
Aldona Skudrzyk
W literaturze fachowej (medycznej i innej), na ulotkach leków, w prasie, w Encyklopedii PWN zwraca jednak uwagę inna pisownia – pierwszy człon łacińskich nazw rodzajowych baterii pisany jest wielką literą, a człon drugi (nazwa gatunkowa) małą, np. popularna Escherichia coli, reklamowana ;-) Helicobacter pylori czy słynna dzięki szpitalnej aferze Klebsiella pneumoniae itd. Taka pisownia łacińskich nazw organizmów żywych jest typowa dla nauk biologicznych, por. np. Monomorium pharaonis (mrówka faraona), Felis domestica (kot), Oryctolagus cuniculus (królik), Corvus corax (kruk), Hypericum perforatum (dziurawiec), Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego nie wypowiada się niestety na temat bakterii, ale zwraca uwagę, że w przypadku polskich nazw roślin w tekstach specjalistycznych używa się nazw dwuczłonowych, które obejmują: a) polską nazwę rodzajową wyrażoną rzeczownikiem pisaną najczęściej wielką literą, b) polską nazwę gatunkową w formie przymiotnika pisanego małą literą, np. Agawa amerykańska albo agawa amerykańska, Begonia Englera albo begonia Englera itp. Sądzę, że można uszanować istniejący zwyczaj językowy i zapisywać łacińskie nazwy bakterii tak jak w literaturze fachowej.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-07-02
Jak piszemy spolszczone nazwy chorób np. borelioza, bakterie borelii?
Nazwy chorób piszemy małą literą, np. astma, grypa, borelioza.
Aldona Skudrzyk
Ortografia2004-06-29
Był to ponad 50-letni mężczyzna - czy dopuszczalny jest taki zapis, czy tylko: ponadpięćdziesięcioletni?
Żadna reguła nie zabrania zapisywania wieku za pomocą cyfr, a skoro już w ten sposób zapiszemy złożenie 50-letni, to naprawdę nie mamy wyboru i ponad musimy pisać rozdzielnie. Wynika z tego, że obie wersje są poprawne.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-06-25
Sfinansować czy zfinansować?
Zdecydowanie sfinansować! Nawet Word podkreśla, że mu się inny zapis nie podoba!
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-06-24
Jak piszemy połączenie krótko działający – razem czy osobno?
Jak czytamy w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod red. E. Polańskiego (reguła 134), wyrażenia z pierwszym członem jest przysłówkowym, a drugim w formie imiesłowu odmiennego lub przymiotnika określanego przez ten przysłówek pisze się rozdzielnie, np. dziko rosnący, szybko schnący, świeżo malowany, zdalnie sterowany, nowo otwarty, łatwo zapalny, krótko trwający. Niektóre wyrażenia tego typu scaliły się i traktowane są jako wyrazy pisane łącznie, np. jasnowidzący ‘jasnowidz’, płyta długogrająca (= longplay), zestaw głośnomówiący. W Pani przykładzie obowiązuje pisownia rozdzielna.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-06-23
Wypisuję świadectwa. Czy w nazwie szkoły mogę napisać 21-go Warszawskiego Pułku Piechoty czy 21.Warszawskiego Pułku Piechoty?
Przy liczebnikach porządkowych zapisywanych cyframi arabskimi poprawny jest zapis z kropką po liczbie. Nie wolno dopisywać żadnych końcówek czy pseudokońcówek, poprawna jest więc druga wersja.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-06-19
Jak pisze się mało pracowity, mało obowiązkowy, razem czy osobno?
Przysłówki z przymiotnikami piszemy zwykle rozdzielnie zgodnie z regułą 134 zasad pisowni polskiej, a zatem Pani zapis jest poprawny. Wyjątki od tej reguły są omówione w słownikach ortograficznych.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-06-18
Jak napisać nazwę: Filologia Polska? Należy użyć małych czy dużych liter?
W nazwach kierunków studiów i specjalności stosuje się pisownię małą literą, a więc filologia polska.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-06-16
Proszę o odpowiedź na pytanie, czy nazwy historyczne w środku zdania piszemy wielkimi literami (np. Powstanie Krakowskie)?
Nazwy wydarzeń lub aktów dziejowych piszemy w zasadzie małą literą, np. powstanie warszawskie, powstanie krakowskie, traktat wersalski, unia lubelska, kongres wiedeński itd. Ze względów uczuciowych lub dla uwydatnienia szacunku możemy jednak nazwy takie napisać wielkimi literami. (por. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego, reguła 99).
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-06-16
Jak poprawnie zapisać Instytut Filologii Polskiej?
Instytut Filologii Polskiej jako nazwa jednostki organizacyjnej w placówkach naukowo-badawczych powinien być zapisany tak, jak to Pani uczyniła, czyli wszystkie wyrazy wielkimi literami.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-06-16
Dokument nie zaksięgowany czy niezaksięgowany?
Sprawami dotyczącymi pisowni nie z imiesłowami odmiennymi zajmowaliśmy się w poradni wielokrotnie. Wszelkie informacje znajdują się w dziale Ortografia, w którym zresztą obecnie się znajdujemy.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2004-06-09
Mam kłopoty z poprawną pisownią słowa sacrum, a także wyrażenia Liturgia Słowa.
Poprawna pisownia to: sacrum oraz liturgia słowa.
Aldona Skudrzyk

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166