Najczęściej zadawane pytania (229) Ortografia (592) Interpunkcja (198) Wymowa (69) Znaczenie (264) Etymologia (306) Historia języka (26) Składnia (336) Słowotwórstwo (139) Odmiana (333) Frazeologia (133) Poprawność komunikacyjna (190) Nazwy własne (439) Wyrazy obce (90) Grzeczność językowa (41) Różne (164) Wszystkie tematy (3320)
w:
Uwaga! Można wybrać dział!
Odmiana2004-10-11
Jak odmieniamy słowo cudzysłów przez przypadki w lp. i lm.?
W liczbie pojedynczej mamy formy: M. cudzysłów, D. cudzysłowu, C. cudzysłowowi, B. cudzysłów, N. cudzysłowem, Ms. cudzysłowie, W. cudzysłowie!, a w liczbie mnogiej: M. cudzysłowy, D. cudzysłowów, C. cudzysłowom, B. cudzysłowy, N. cudzysłowami, Ms. cudzysłowach. W. cudzysłowy!
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-10-10
Jak brzmi dopełniacz lm. od rzeczownika styl w znaczeniu styl pisania, styl prezentacji itp., np. arkusz styli czy stylów w HTML? Czy jest różnica w odmianie styla od łopaty i stylu pisania? Jak widać jest.
Styl pisania czy styl w architekturze w D. lm. przybiera (jedyną aprobowaną) formę stylów, należy więc pisać arkusz stylów. Użytkownicy języka często radzą sobie z homonimami w ten sposób, że odróżniają je fleksyjnie, por. choćby proch – prochu lub procha, zamek – zamku lub zamka. Wyraz styl oznaczający potocznie stylisko (siekiery, łopaty, motyki, młota), czyli ‘drewniany podłużny uchwyt narzędzia ręcznego’ dla odróżnienia od swego bardziej oficjalnego homonimu przyjmuje w D. lm. końcówkę -i.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-06-28
Podczas wykładu z analizy matematycznej pojawił się następujący problem: poprawnie jest rozwiązać tę nierówność czy rozwiązać tą nierówność? Kiedyś obowiązywała zgodność końcówek (np. tę książkę czytam, tą książką się cieszę), ale obecnie nagminne jest w radiu i telewizji tą książkę państwu polecam. Czy ta forma już też jest dopuszczalna?
Forma biernika zaimka wskazującego ta stanowi temat wielu sporów. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego uznaje jednak, że w polszczyźnie pisanej nadal poprawna jest jedynie forma , a wyłącznie w polszczyźnie potocznej, w mówionej odmianie języka, dopuszczalna jest forma .
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-06-28
Jest taki zakład bukmacherski o nazwie TOTO-MIX. Jak się mówi prawidłowo: Idziemy do toto-mix’u czy Idziemy do toto-mix’a?
Przede wszystkim: skoro jest to nazwa, należy ją pisać wielką literą – Toto-mix. Pochodzący z angielskiego wyraz mix ‘mieszanka, połączenie’ przyjmuje w D. lm. końcówkę -u, typową dla rzeczowników nieżywotnych oraz zapożyczonych (por. komiksu, faksu, koksu, seksu, boksu, kompleksu), dlatego także w nazwie złożonej powinna się pojawić forma Toto-mixu, w pisowni z końcówką dołączona bezpośrednio do wyrazu, bez apostrofu. Jako że zasady wyboru końcówek -u oraz -a w dopełniaczu lm. nie są ściśle określone, polszczyźnie potocznej zdarzają się formy z końcówką -a, np. !Toto-mixa, !EMPIK-a, !IMAX-a, ale trudno je uznać za poprawne.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-06-24
Jak mówi się prawidłowo: w biurze jest kilka radii czy radiów, czy jeszcze inaczej?
Rzeczownik radio jest w polszczyźnie odmienny, podobnie zresztą jak studio. Poprawna forma D. lm. teoretycznie powinna brzmieć radiów, analogicznie do studiów, jest jednak w praktyce rzadko używana, ponieważ użytkownicy języka jej unikają i stosują omówienia typu kilka radioodbiorników, kilka odbiorników radiowych, a w innym znaczeniu także kilka rozgłośni radiowych, kilka stacji radiowych.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-06-18
W mianowniku liczby mnogiej: postaci czy postacie?
Obie formy są uznawane za poprawne, ale w połączeniach z liczebnikami dopuszczalna jest tylko jedna z nich, np. dwie, trzy, cztery postacie, a nie postaci, por. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-06-02
Jaka jest poprawna odmiana słowa wycofać w pierwszej osobie liczby pojedynczej: ja wycofię czy ja wycofam? Proszę o fachowe i profesjonalne uzasadnienie poprawnej formy celem przedłożenia pewnej kobiecie. Pozdrawiam, Łukasz.
Czasownik wycofać się ma następujące formy w odmianie: wycofam się, wycofasz się, wycofa się, wycofamy się, wycofacie się, wycofają się. Odmieniamy go zgodnie ze wzorem koniugacji III, czyli tak, jak czasownik czytać. Błędne formy odmiany tego czasownika (podobnie czasowników: trzymać, zatrzymać się) powstają, gdy ktoś chce go odmieniać według koniugacji I, czyli z końcówkami: -ę, -esz, -e, -emy, -ecie, -ą. Można takie formy usłyszeć w potocznej komunikacji, ale są one niepoprawne i nieakceptowane.
Romualda Piętkowa
Odmiana2004-05-24
Która forma jest poprawna – patrzyłem czy patrzałem?
Obie formy są poprawne i bywają stosowane wymiennie. Słowniki przy czasowniku patrzyć umieszczają odsyłacz do patrzeć. W bezokoliczniku częstsza jest forma patrzeć, ale w formach czasu przeszłego częściej mówi się patrzyłem.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-05-17
Czy istnieje liczba mnoga rzeczownika krew?
Część współczesnych słowników języka polskiego podaje, że rzeczownik krew nie odmienia się w liczbie mnogiej (np. „Uniwersalny słownik języka polskiego” pod red. S. Dubisza, „Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego). Część publikacji – jak „Słownik fleksyjny języka polskiego” czy „Wielki słownik języka polskiego PAN” (www.wsjp.pl) – podaje jednak zestaw form odmiany w obu liczbach:

liczba pojedyncza

M. krew
D. krwi
C. krwi
B. krew
N. krwią
Ms. krwi
W. krwi

liczba mnoga

M. krwie
D. krwi
C. krwiom
B. krwie
N. krwiami
Ms. krwiach
W. krwie

Warto dodać, że formy liczby mnogiej, które są w słownikach odnotowywane dopiero od niedawna, są raczej rzadko używane, zwykle bowiem mówi się o krwi jako o substancji.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-05-13
Jak brzmi celownik liczby pojedynczej rzeczownika dzień?
Celownikowa forma lp. rzeczownika dzień to dniowi, nie: dniu (zob. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego). Może się ona wdawać dziwna, ale wynika to jedynie z tego, że jest rzadko stosowana.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-05-09
Jakie są powody nieakceptowania form typu włanczać, podłanczać itd.?
W języku polskim przeciwstawienie: jednokrotność – wielokrotność czynności powinno być sygnalizowane tylko przez oboczność (wymianę) przyrostków tematycznych czasownika -y- : -a-, np. dołączyćdołączać; przełączyćprzełączać; rozłączyćrozłączać; włączyć – włączać. Uzupełnienie tej oboczności dodatkową wymianą tematyczną -ą- : -an- jest uznawane za rażący i nagminnie powtarzający się błąd (por. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego). Prof. Jan Miodek w Słowniku Ojczyzny polszczyzny stwierdza, że wystarczającym argumentem przeciwko błędnym formom jest ortografia, ponieważ w polszczyźnie nie istnieje litera mogąca być nosowym odpowiednikiem a, litera ą zaś oznacza nosowe o. Słownik wyrazów kłopotliwych M. Bańki jako źródło tego błędu podaje fałszywe analogie – powiązane z wymową (np. dokonane wykończyć i niedokonane wykańczać) lub z wymianą samogłosek w innych czasownikach (np. przekroczyćprzekraczać, przerobić – przerabiać itp.).
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-05-08
Jak odmieniamy słowo wieczór przez przypadki?
Wieczór to rzeczownik rodzaju męskiego odmieniający się przez przypadki i liczby, jak zresztą większość rzeczowników w polszczyźnie. Nasz język bowiem należy do języków fleksyjnych, a to znaczy, iż podstawowym środkiem tworzenia form gramatycznych są tzw. końcówki. Odmiana wyrazu wieczór wygląda następująco: lp. M. wieczór, D. wieczora // wieczoru, C. wieczorowi, B. wieczór, N. wieczorem, Ms. wieczorze, W. wieczorze!; lm. M. wieczory, D. wieczorów, C. wieczorom, B. wieczory, N. wieczorami, Ms. wieczorach, W. wieczory! Problematyczną pozostaje jedynie forma dopełniaczowa liczby pojedynczej. Z pomocą przychodzi tu jednak semantyka. Otóż współcześnie możemy mówić o takich znaczeniach wyrazu wieczór: 1) ‘koniec dnia’ oraz 2) ‘impreza towarzyska, artystyczna’. W pierwszym z podanych znaczeń dopuszczalne są obydwie formy – wieczora // wieczoru. W drugim znaczeniu za poprawną uznaje się tylko postać wieczoru (Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego).
Joanna Przyklenk
Odmiana2004-05-05
Prasa pisze że Jerzy Stuhr w Shreku użycza głosu Osłowi. A nie powinno być Osłu?
Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego w celowniku lp. pierwszeństwo daje formie osłu, a osłowi przytacza jako formę rzadką. Na odmianę rzeczownika osioł zwraca także uwagę M. Bańko w Słowniku wyrazów kłopotliwych – obie wymienione wyżej formy uznaje za poprawne, dodaje jednak, że osłu odnosi się zazwyczaj do zwierzęcia, osłowi zaś dotyczyć może np. leniwego ucznia. W przypadku Osła z filmu Shrek zupełnie naturalne wydaje się zatem używanie formy odmiany typowej raczej dla określania istot ludzkich – filmowy Osioł jest wszak bardzo ludzki!
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-05-05
Która forma jest poprawna – wegetarianinami czy wegetarianami?
Poprawna jest z pewnością forma wegetarianami. Przyrostek -anin, tworzący m.in. nazwy zwolenników jakichś poglądów, w pełnej postaci występuje tylko w formach liczby pojedynczej, a w liczbie mnogiej jest skrócony do -an. Rzeczownik wegetarianin ma zatem następujące formy odmiany: lp. M. wegetarianin, D. wegetarianina, C. wegetarianinowi, B. wegetarianina, N. wegetarianinem, Ms. wegetarianinie, W. wegetarianinie; lm. M. wegetarianie, D. wegetarianów lub wegetarian, C. wegetarianom, B. wegetarianów lub wegetarian, N. wegetarianami, Ms. wegetarianach, W. wegetarianie (zob. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego, Uniwersalny słownik języka polskiego PWN pod red. S. Dubisza).
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-05-03
Proszę o rozstrzygnięcie: znajdować się w obszarze skrajnych procent próby, znajdować się w obszarze skrajnych procentów próby, także opcja z podaniem wartości, np. 5%.
Nie jest mi znany kontekst, z którego wyjęto cytat, ale wydaje mi się, że warto dokładnie podać, jakich wartości dotyczy ów skrajny obszar. W polszczyźnie przyjęło się stosować bezkońcówkową formę procent w połączeniu z liczebnikami oznaczającymi całości w mianowniku, dopełniaczu i bierniku. W Pani przykładzie niewątpliwie jest wymagane użycie dopełniacza, zatem proponowałabym wersję znajdować się w obszarze skrajnych pięciu procent próby, o ile w tym przypadku można w ogóle mówić o obszarze! Może w znaczeniu matematycznym – obszar ‘zbiór otwarty i spójny’? Jako polonistka pozostawiam jednak tę kwestię Pani ocenie.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-04-29
Mamy tu małą sprzeczkę na temat formy słowa biuro w celowniku. Jak powinniśmy mówić: Dziękuję Biuru czy Dziękuję Biurze?
Spór można łatwo zażegnać. Z czasownikiem dziękować rzeczownik nijaki biuro rzeczywiście łączy się w celowniku, a zatem - dziękuję biuru! Może wygląda to nieco dziwnie, ale wyłącznie dlatego, że forma celownikowa jest rzadko używana, podobnie jak dobru. Biurze zaś to miejscownik. Gdyby miał to być celownik, oznaczałoby to niewątpliwie, że mianownik rzeczownika brzmi !ta biura (w rodzaju żeńskim) ;-). Biuro odmienia się następująco: lp. M. biuro, D. biura, C. biuru, B. biuro, N. biurem, Ms. biurze, W. biuro; lm. M. biura, D. biur, C. biurom, B. biura, N. biurami, Ms. biurach, W. biura.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-04-16
Jak odmienić czasownik wspinać się dla 1 os. lp. w czasie przyszłym? Wspinam się i... nigdy się nie... no właśnie... nie wespnę??? Czy forma przyszła czasownika wspinać się w ogóle istnieje???
Czasownik niedokonany wspinać się tworzy formy czasu przyszłego w sposób opisowy – będę się wspinać lub (dla kobiet) będę się wspinała. Istnieje także oczywiście (jak najbardziej poprawna) forma czasu przyszłego od czasownika dokonanego wspiąć się i jest nią właśnie wespnę się. Łatwo to sprawdzić choćby w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-04-09
Jak powinniśmy mówić: ja lubiłem czy ja lubiałem?
Mężczyzna powinien mówić o sobie w czasie przeszłym ja lubiłem. Odpowiedni czasownik ma przecież w bezokoliczniku formę lubić.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-04-02
Jak się mówi – wyszłem czy wyszedłem?
Jedyną poprawną formą męskoosobową czasownika wyjść w czasie przeszłym jest wyszedłem. Podstawowy czasownik (bez przedrostka) iść ma właściwą formę szedłem, a pokrewne czasowniki przedrostkowe mają odpowiednio: pójśćposzedłem, przyjśćprzyszedłem, dojśćdoszedłem, przejśćprzeszedłem, obejśćobszedłem itd.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-03-23
Poprawnie jest w cudzysłowie czy w cudzysłowiu?
Poprawną formą rzeczownika cudzysłów w miejscowniku lp. jest w cudzysłowie.
Katarzyna Wyrwas

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166