Najczęściej zadawane pytania (229) Ortografia (592) Interpunkcja (198) Wymowa (69) Znaczenie (264) Etymologia (306) Historia języka (26) Składnia (336) Słowotwórstwo (139) Odmiana (333) Frazeologia (133) Poprawność komunikacyjna (190) Nazwy własne (439) Wyrazy obce (90) Grzeczność językowa (41) Różne (164) Wszystkie tematy (3320)
w:
Uwaga! Można wybrać dział!
Różne2011-09-07
Witam, który zapis jest poprawny: klasa IIIa czy IIIA, numer domu 71a czy 71A? Czy litery zapisywać, stosując indeks górny?
W obu przypadkach każdy z dwóch zapisów jest dobry. Nie składamy/nie zapisujemy też tutaj oznaczeń literowych z indeksem górnym, ale normalnie, tak jak całą resztę tekstu.
Katarzyna Mazur
Ortografia2011-09-05
Jak poprawnie napisać: Nie było w tym tygodniu wuefów czy w-fów?
W normie wzorcowej poprawnie będzie: Nie było WF-ów lub Nie było wf. w tym tygodniu. (Pamiętać przy tym trzeba, aby w miarę możliwości unikać stosowania skrótów na końcu zdania tuż przed kropką, bo nie jest jasne, czy kropka należy do skrótu, czy nie – stąd w drugim przykładzie dopisek po skrócie wf.). W języku potocznym dobrze jest także: Nie było wuefów.
Katarzyna Mazur
Poprawność komunikacyjna2011-09-05
Telefon to nie tylko przedmiot (aparat telefoniczny), ale także coś abstrakcyjnego – kanał komunikacji. Które ze zdań będzie poprawne? Nie odpowiadał żaden z numerów TELEFONU czy Nie odpowiadał żaden z numerów TELEFONÓW?
Oba zadania są dobre. W pierwszym przez telefon rozumiemy albo pojedyncze urządzenie, w którym można wywołać sygnał dzwonka, wybierając kilka z przypisanych mu numerów, albo rodzaj narzędzia (traktujemy go zatem jako nazwę uogólnioną, nazwę gatunkową), wreszcie jako drogę przesyłu (mielibyśmy wówczas numer tej drogi, tak jak numer autostrady czy drogi szybkiego ruchu). W drugim słowo telefony odnosi się już raczej tylko do zbioru kilku osobnych aparatów telefonicznych. I właśnie ta wieloznaczność jednostki telefon, którą trafnie Pani zauważyła, sprawia, że możemy jej używać w różnych kontekstach.
Katarzyna Mazur
Nazwy własne (pisownia i odmiana)2011-09-05
Mam pytanie odnośnie do odmiany imienia żeńskiego Maya – pisanego przez y, ponieważ dziecko urodziło się w Stanach Zjednoczonych. Czy w języku polskim (w pisowni) należy przyjąć schemat odmiany: Maya, Mayi, Mayą itd?
Nie, imię to odmieniamy tak jak polskie Maja, choć w formie mianownikowej tematyczne y zostaje. Formy przypadków zależnych będą zatem następujące: D. Mai, C. Mai, B. Maję, N. Mają, Ms. Mai.
Katarzyna Mazur
Ortografia2011-09-03
Mam pytanie dotyczące pisowni wielką i małą literą przymiotników pochodzących od nazw geograficznych: czy wielką literą piszemy wyraz tylko w przypadku, gdy jest to przymiotnik dzierżawczy, analogicznie jak w przypadku tych utworzonych od imion własnych, odpowiadających na pytanie czyj?, zaś każdy wyraz odpowiadający na pytania jaki?, jaka?, jakie? zapiszemy małą literą, np. brytyjskie i francuskie fregaty (w tym przypadku może właściwe jest postawienie pytania czyje?, a nie jakie?), europejskie wpływy, panowaniem europejskim, brytyjskiej marynarki? A np. wyrażenia państwo polskie czy siły tureckie powinny być prawidłowo zapisane w takiej formie, czy może państwo Polskie i siły Tureckie (czyje?)? Oczywiście podane przykłady nie odnoszą się do wypowiedzi rozpoczynających zdanie.
Wszystkie przymiotniki utworzone od nazw geograficznych piszemy małą literą, niezależnie od tego, na jakie pytania one odpowiadają, np. klimat europejski, armia niemiecka itp. (por. reguła 129 zasad pisowni polskiej), oczywiście pod warunkiem, że nie są one elementami innej nazwy własnej, w tym nazwy geograficznej (np. Kotlina Kłodzka, Wojsko Polskie). A więc dobrze będzie tylko siły tureckie i państwo polskie. Pozostałe przykłady z Pana pytania są zapisane poprawnie. Reguła 69, dotycząca pisowni części przymiotników dużą literą, którą miał Pan w pamięci, odnosi się zatem jedynie do grupy przymiotników dzierżawczych utworzonych od imion własnych (czyli imion i nazwisk).
Katarzyna Mazur
Poprawność komunikacyjna2011-09-03
Mam pytanie odnośnie układów pokerowych. Czy poprawne jest określenie np. wysoka karta: trójka w odniesieniu do gry Poker Texas Holde’m? Spotkałam się z opinią, iż nie można w stosunku do trójki użyć określenia wysoka, gdyż w talii kart jest ona jedną z najniższych.
Nie wiem do końca, w jakim znaczeniu używa Pani połączenia wysoka karta: trójka. Jeśli chodzi np. o określenie zbioru trzech asów, to połączenie to wydaje się całkiem logiczne nawet na gruncie języka ogólnego.
Zresztą jeżeli, a tego nie wiem, takie wyrażenie funkcjonuje w pokerze jako utarty zwrot, staje się terminem i jako taki nie podlega aż tak ścisłym wymogom języka jak słowa, którymi posługujemy się na co dzień. Termin (komenda) ma być przede wszystkim jednoznaczny i precyzyjny, choć zasady jego budowy mogą być trudne do opisania i zaakceptowania na płaszczyźnie systemu języka ogólnego. Zatem jeśli komunikat wysoka karta: trójka zadomowił się i jest respektowany w środowisku pokerzystów, a wszyscy wiedzą, jaką niesie treść, można się nim spokojnie posługiwać bez narażania się na zarzut popełniania błędu.
Katarzyna Mazur
Poprawność komunikacyjna2011-09-03
Mam pytanie. Czy poprawne jest stwierdzenie, które usłyszałam w telewizji: W polskim wojsku służy zaledwie niespełna 2% kobiet? Chodzi mi w szczególności o zestawienie partykuł zaledwie i niespełna.
Przywołane zdanie jest poprawne pod względem językowym (choć bez kontekstu jest wieloznaczne, ale o tym później). Występujące w nim zestawienie zaledwie niespełna nie ma charakteru pleonazmu (czyli konstrukcji przekazującej kilka razy tę samą treść), o co – jak przypuszczam – je Pani podejrzewała. Partykuła zaledwie niesie tu znaczenie ‘tylko tyle, jedynie tyle’, zaś niespełna przed wyrażeniem 2% informuje, że mamy czegoś niecałe 2% (może np. ok. 1,8 proc.?). Całe zadnie można by zatem sparafrazować do takiej postaci: W polskim wojsku służy tylko niecałe 2 procent kobiet.
Inna kwestia to wieloznaczność tego zdania – można z niego wnioskować, że w kobiety stanowią 2 procent wszystkich żołnierzy polskiego wojska albo że spośród jakiejś grupy kobiet 2 procent służy w naszej armii. Oczywiście w odpowiednim otoczeniu językowym to zdanie jest z pewnością jednoznaczne.
Katarzyna Mazur
Różne2011-09-02
Chciałabym się dowiedzieć, czy poprawne jest zdanie: Kup zestaw kina domowego lub odtwarzacza Blu-ray Sony i korzystaj z największego wyboru polskich stacji telewizyjnych za darmo. Chodzi tu głównie o poprawność wyrażenia największy wybór.
Połączenie największy wybór jest poprawne, oczywiście dla następującej definicji słowa wybór – ‘zestaw obiektów dobranych pod pod pewnym względem’, a z treści całego zdania wynika, że właśnie w tym znaczeniu użyto w nim interesującego nas wyrazu. Zatem druga część wypowiedzenia (od korzystaj...) jest zupełnie w porządku.
Natomiast mój niepokój budzi końcówka dopełniacza w rzeczowniku odtwarzacz. Z przykładu wynika bowiem, że klient jest zachęcany do kupienia jednego z dwóch zestawów: zestawu kina domowego lub zestawu odtwarzacza Blu-ray Sony. Czy nie powinno być przypadkiem tak, że kupujący ma nabyć zestaw kina domowego bądź odtwarzacz Blu-ray Sony? Wtedy jednak odtwarzacz powinien wystąpić w bierniku i mieć końcówkę zerową, a więc Kup zestaw kina domowego lub odtwarzacz Blu-ray Sony...
Katarzyna Mazur
Składnia2011-09-02
Jak się mówi poprawnie: pytałem się ciebie czy pytałem się tobie?
Zdecydowanie poprawnie jest: pytałem się ciebie.
Katarzyna Mazur
Składnia2011-08-31
Co decyduje o użyciu przyimków na oraz w w zestawieniu z nazwami nazw dzielnic miast, np. na Żabiance, na Przymorzu, ale w Orłowie, w Oliwie?
Generalnie w kontekście nazw dzielnic stosujemy przyimek na (bezwzględne wyjątki to Śródmieście i Centrum). Ale od tej zasady mamy odstępstwa – jeśli obecna dzielnica była dawniej samodzielnym miastem, a w związku z tym używano z nią przyimka w, także dziś, nawet po wielu latach od włączenia w granice administracyjne innego miasta, tradycyjnie poprzedza się ją najczęściej „miejskim” przyimkiem w.
Katarzyna Mazur
Różne2011-08-31
Posiadam dyplom ukończenia Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku. W treści znajdują się podstawowe informacje – dane osobowe, nazwa uczelni, lata studiów, oraz wydział, na którym studiowałam – RZEŹBY w zakresie – RZEŹBY, a dalej – uzyskała tytuł MAGISTRA SZTUKI.
Czy poprawny jest zapis z p. 1., czy z p. 2. (poniżej)? Czy można je stosować zamiennie; jeśli tak, to czy jest równoznaczne?
1. magister PWSSP w zakresie rzeźby – otrzymałam informacje, że teraz tak się pisze;
2. magister sztuki w zakresie rzeźby – uważam, że tak jest poprawnie (zawsze tak pisałam).
Tytuł przez Panią uzyskany jest tytułem uniwersalnym, obowiązuje zawsze i wszędzie, a może go nadawać wiele wyższych szkół plastycznych, więc nazwa Pani uczelni nie powinna wchodzić w jego skład. Sam zaś rzeczownik magister przyłącza jako swoją przydawkę tylko nazwy kierunków/obszarów nauki lub sztuki, a nie nazwy szkół. Jest Pani zatem magistrem sztuki w zakresie rzeźby, a przy okazji absolwentką PWSSP, uczelni, na której ten tytuł Pani zdobyła.
Katarzyna Mazur
Składnia2011-08-30
Bardzo proszę o udzielenie mi informacji, które z poniższych zdań jest poprawne, które niepoprawne, i dlaczego.
Dwoje ludzi jest dla siebie stworzonych. Dwoje ludzi są dla siebie stworzeni.
Poprawne jest zdanie: Dwoje ludzi jest dla siebie stworzonych. Mamy tu liczebnik zbiorowy dwoje, który, jak każdy inny liczebnik zbiorowy stanowiący element nierozerwalnej grupy podmiotu złożonej z liczebnika i np. rzeczownika, wymaga od orzeczenia czasownikowego wystąpienia w 3. os. i liczbie pojedynczej, a w czasie przeszłym w rodzaju nijakim.
Jednocześnie mamy tu do czynienia z orzeczeniem imiennym. W takiej sytuacji rzeczownik z grupy podmiotu (ludzi) narzuca swój przypadek (dopełniacz) i liczbę (mnogą) oraz rodzaj (męskoosobowy) przymiotnemu orzecznikowi stworzonych.
Katarzyna Mazur
Składnia2011-08-30
Zastanawiam się, w jakiej formie powinien występować czasownik po nazwie drużyny składającej się z obcojęzycznego skrótowca i nazwy miejscowości, np. FC Barcelona wygrał czy FC Barcelona wygrała? I analogicznie: AS Roma wygrał/wygrała, FC Porto wygrał/wygrało. Nie umiem rozstrzygnąć, czy formę czasownika należy dopasować do skrótu, czy też do nazwy miejscowości.
Dobrze będzie FC Barcelona wygrał lub FC Barcelona wygrało lub Barcelona wygrała. Sytuacja będzie tu analogiczna jak dla np. GKS Katowice czy GKP Gorzów. Przy ustalaniu formy czasownika pod uwagę bierzemy rodzaj nadrzędnego członu nazwy, która jako podmiot się z nim łączy. Ponieważ zaś dla pełnych nazw tym członem jest skrótowiec (nie nazwa miejscowości), ustalamy rodzaj czasownika na podstawie rodzaju skrótowca. Zaś sam rodzaj skrótowca rozpoznajemy rodzaj na dwa sposoby: biorąc pod uwagę jego wymowę lub rodzaj najważniejszego w nim elementu. Możemy mieć zatem tylko GKS Katowice wygrał, ale GKP Gorzów wygrało lub GKP Gorzów wygrał. Nie powiemy natomiast *GKS Katowice wygrały, choć już Katowice wygrały jest w porządku. Dla połączeń Barcelona wygrała czy Barca wygrała właściwy jest rodzaj żeński czasownika, bo i taki rodzaj ma potoczna nazwa klubu.
Dla pozostałych nazw przywołanych w pytaniu będziemy mieć: FC Porto wygrał/wygrało, AS Roma wygrał/wygrała, bo w rozwinięciu AS to Associazione Sportiva,a w prostym tłumaczeniu Organizacja Sportowa. Dobrze będzie też: Porto wygrało, Roma wygrała.
Katarzyna Mazur
Różne2011-08-30
Dzieci w 6 klasie mają problem z odróżnianiem orzeczenia imiennego od czasownikowego, ponieważ nie zawsze wyraz, który wydaje się być łącznikiem, jest częścią orzeczenia imiennego. Czy istnieje jakiś prostszy sposób, bo wyjaśnienie zawarte w podręczniku: „Czasowniki być, stać się, zostać nie zawsze są częścią orzeczenia imiennego. Mogą występować w funkcji orzeczenia czasownikowego wtedy, gdy można je zastąpić synonimem” nie zawsze pozwala dobrze odróżnić te orzeczenia.
Może warto by dzieciom spróbować wytłumaczyć to w taki sposób: jeśli da się zamienić ktoś jest, stał się, został kimś/jakimś na ktoś wydaje się jakimś i/lub ktoś to ktoś – mamy orzeczenie imienne. Jeśli nie – mamy do czynienia z orzeczeniem czasownikowym.
Przy okazji przypominam, że konstrukcje ktoś wydaje się być jakimś/kimś oraz ktoś wydaje się robić coś są niepoprawne.
Katarzyna Mazur
Różne2011-08-30
Która forma jest poprawna: pełne zdanie czy całe zdanie? I w jakich kontekstach tych sformułowań używać, np.: Odpowiedz pełnymczy całym zdaniem?
Terminów pełne zdanie i całe zdanie w wielu kontekstach można używać wymiennie, na pewno wtedy, gdy zwraca się uczniowi uwagę, by mówił całymi/pełnymi zdaniami. Połączenie mówić pełnymi zdaniami sugeruje jednak częściej, że ktoś używa bardzo rozbudowanych zdań, wypełnia wszystkie konotowane przez czasownik miejsca składniowe, bardzo dba o dobór słów, o poprawność wypowiedzi, a mówić całymi zdaniami – że wypełnione są przynajmniej niezbędne pozycje w strukturze składniowej.
Katarzyna Mazur
Różne2011-08-30
Czy popełnię błąd, gdy powiem lub napiszę duża litera, a nie wielka litera? Czy ta forma jest dopuszczalna, czy błędna?
Poprawnie jest pisać wielką literą i pisać dużą literą, źle zaś *pisać z wielkiej litery oraz *pisać z dużej litery.
Katarzyna Mazur
Składnia2011-08-30
Uczeń napisał w wypracowaniu: Pewnego dnia, gdy Janosik ze swoja kompanią wyszli z jaskini, ujrzeli zbliżające się wozy kupieckie. Czy poprawne jest sformułowanie: Janosik ze swoja kompanią wyszli, czy też powinno być: Janosik ze swoją kompanią wyszedł z jaskini(...)?
Możemy napisać Pewnego dnia, gdy Janosik ze swoją kompanią wyszli z jaskini, ujrzeli zbliżające się wozy kupieckie, jeśli chcemy podkreślić, że wszyscy wykonawcy obu tych czynności są tak samo ważni, albo Pewnego dnia, gdy Janosik ze swoją kompanią wyszedł z jaskini, ujrzał zbliżające się wozy kupieckie, jeżeli naszą intencją jest przekazać informację, że to głównie Janosik wyszedł i coś ujrzał, a wszyscy inni byli tylko mało znaczącym tłem.
Katarzyna Mazur
Ortografia2011-08-30
Redaguję magazyn skierowany do pracowników dużej firmy wchodzącej w skład międzynarodowej korporacji. W artykułach często wymieniane są nazwy stanowisk – polskie piszemy małą literą (np. dyrektor finansowy). Problem pojawia się, gdy w jednym tekście wymieniane są stanowiska polskie i obcojęzyczne (np. Global Director). Jaką pisownię zastosować w takiej sytuacji: ujednolicić i wszystkie stanowiska pisać małą literą, czy pozostawić pisownię mieszaną, tzn. polskie stanowiska – małą literą, a obcojęzyczne – wielką?
Zdecydowanie ujednolicałabym pisownię, tak by wszystkie (i polskie, i obce) tytuły stanowisk były notowane tylko małymi literami.
Język angielski ma specyficzną ortografię, ale skoro polscy lingwiści sugerują, by nawet tytuły utworów, które w oryginalnej wersji angielskiej są pisane w całości wielkimi literami, pisać po polsku zgodnie z naszą normą (czyli tylko pierwsze słowo dużą literą), myślę, że w przypadku nazw stanowisk tym bardziej powinniśmy odwoływać się do rodzimych zasad.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-08-30
Chciałbym dowiedzieć się, czy istnieje oficjalnie w języku polskim słowo snus, a dokładniej czy została ustalona oficjalna odmiana przez przypadki. Słowo pochodzi z języka szwedzkiego, jest to nazwa szwedzkiej używki tytoniowej.
Najnowsze słowiki ortograficzne nie notują tego słowa, to jednak nie powód, by posługując się nim w języku polskim, nie odmieniać go. Snus będzie przyjmował następujące formy:
lp.: M. snus, D. snusa, C. snusowi, B. snusa, N. snusem, Ms. snusie;
lm.: M. snusy, D. snusów, C. snusom, B. snusy, N. snusami, Ms. snusach.
Katarzyna Mazur
Różne2011-08-30
Czy zaimek zwrotny się prawidłowo powinien znajdować się przed czasownikiem, czy po nim? Na przykład w zdaniu: Należy spodziewać się dużych zmian czy Należy się spodziewać dużych zmian?
Zaleca się, by – jeśli to tylko możliwe – słowo się umieszczać przed czasownikiem, ale nie zawsze jest to bezwzględna konieczność, a nieraz, gdy zdanie składa się tylko z formy czasownikowej i się – jest to wręcz niemożliwe (por. nieakceptowalne *Się wstydzę). Ogólnie powinno się starać nie kończyć i nie zaczynać zdania słowem się (jeśli jednak nie można spełnić obu warunków – por. wyżej – lepiej się dać na koniec wypowiedzenia, czyli np. Myj się!).
W przytoczonych w pytaniu zdaniach się nie jest ani na ich początkach, ani na końcach, zatem oba zdania należy uznać za poprawne, choć ja skłaniałabym się bardziej ku wersji drugiej, czyli Należy się spodziewać dużych zmian.
Katarzyna Mazur

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166