Najczęściej zadawane pytania (229) Ortografia (592) Interpunkcja (198) Wymowa (69) Znaczenie (264) Etymologia (306) Historia języka (26) Składnia (336) Słowotwórstwo (139) Odmiana (333) Frazeologia (133) Poprawność komunikacyjna (190) Nazwy własne (439) Wyrazy obce (90) Grzeczność językowa (41) Różne (164) Wszystkie tematy (3320)
w:
Uwaga! Można wybrać dział!
Grzeczność językowa2004-02-19
Jak adresować: J. M. Rektor Uniwersytetu ... Prof. dr ... czy J. M. Prof. dr .... Rektor ...?
Raczej ta pierwsza wersja jest właściwa, ponieważ Jego Magnificencja jest tytułem rektora wyższej uczelni. Poza tym skrót JM należałoby zapisać bez kropek.
Katarzyna Wyrwas
Poprawność komunikacyjna2004-02-17
Czy wyrazy zeszły i ubiegły są równoważne, czy jednak (jak ja sadzę) ubiegły jest bardziej reprezentatywny i powinien być stosowany np. w języku dziennikarskim (ja zauważyłem że częściej używa się zeszły).
Wyrazy te są bliskoznaczne i część słowników bez zastrzeżeń pozwala na wymienne ich stosowanie. Jednak Słownik języka polskiego pod red. M. Szymczaka oraz Nowy słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego uznają przymiotnik ubiegły za słowo książkowe, a więc nacechowane stylistycznie, co oznacza, że wyraz ten występuje zwykle w pisanej odmianie języka lub w starannych wypowiedziach mówionych, należących do stylu publicystycznego lub literackiego. Ubiegły jest zatem uznawany za wyraz odpowiedniejszy dla wypowiedzi oficjalnych (np. dziennikarskich), a przymiotnik zeszły znacznie częściej pojawia się w codziennych, potocznych kontaktach językowych.
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2006-01-24
Co to są biblizmy?
Biblizmy to wyrażenia, nazwy, metafory, całostki frazeologiczne pochodzące z Biblii, używane powszechnie w różnych dziedzinach praktyki językowej, często bez świadomości ich pochodzenia. Przykładami mogą być: zakazany owoc (z Księgi Rodzaju 3,3), kamień obrazy (z Księgi Izajasza 8,14) czy grzechy młodości (z Księgi Hioba 13,26). W literaturze biblizmy bywają elementami stylizacji biblijnej (por. Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński). Biblizmy można znaleźć m.in. w publikacjach: A. M. Komornicka Słownik zwrotów i aluzji biblijnych, A. Godyń Od Adama i Ewy zaczynać. Mały słownik biblizmów języka polskiego.
Alicja Podstolec
Frazeologia2006-01-21
Co oznacza związek frazeologiczny budować zamki na lodzie?
Związek ten oznacza ‘snuć marzenia, projekty niemające realnych szans na urzeczywistnienie się’, np. Rzeczywistość jednak rzadko liczy się z marzycielami stawiającymi zamki na lodzie, zaś ostra konkurencja w tym biznesie szybko likwiduje słabych (zob. S. Bąba, J. Liberek Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny).
Marta Noworyta
Frazeologia2006-01-21
Co oznacza związek frazeologiczny obiecywać gruszki na wierzbie?
Obiecywać gruszki na wierzbie to ‘czynić nierealne obietnice, mamić’, np. Ale mówią to, co chce usłyszeć ich klientela. Bowiem w kampanii wyborczej można obiecywać gruszki na wierzbie, a potem można powiedzieć: chciałem, ale nie mogłem (zob. S. Bąba, J. Liberek, Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny).
Marta Noworyta
Frazeologia2006-01-21
Co oznacza związek frazeologiczny włożyć coś między bajki?
Związek ten oznacza ‘uznać coś za nieprawdziwe, zmyślone, nieprawdopodobne, niemożliwe do zrealizowania’, np. Między bajki włożyć należy opowieść Sokolskiego Sokolskiego jego rozmowach ze Stalinem (zob. S. Bąba, J. Liberek, Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny).
Marta Noworyta
Frazeologia2006-01-21
Co oznacza związek frazeologiczny nie zasypiać gruszek w popiele?
Nie zasypiać gruszek w popiele to ‘nie zaniedbywać spraw wymagających załatwienia’: Dyrektor Maciejkiewicz nie zasypiał gruszek w popiele. Rozbudowa Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego szła pełną parą (zob. S. Bąba, J. Liberek Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny).
Marta Noworyta
Frazeologia2006-01-21
Co oznacza związek frazeologiczny mieć ręce i nogi?
Mieć ręce i nogi oznacza ‘być dobrze ułożonym, skomponowanym, przemyślanym, trafnym, mieć sens’: Wydaje się, że taka koncepcja ma ręce i nogi (zob. S. Bąba, J. Liberek Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny).
Marta Noworyta
Frazeologia2006-01-21
Co oznacza związek frazeologiczny zapiąć coś na ostatni guzik?
Związek ten oznacza ‘przygotować coś niezwykle starannie, we wszystkich szczegółach bez zarzutu, doprowadzić coś do końca, wykończyć’: Oczywiście, zwiedzam osobliwości miasta, w których akurat jestem, ale dopiero wtedy, kiedy mogę być spokojna, że przygotowania do koncertu zapięte zostały na ostatni guzik (zob. S. Bąba, J. Liberek Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny).
Marta Noworyta
Frazeologia2006-01-21
Co oznacza związek frazeologiczny bujać w obłokach?
Bujać w obłokach oznacza 'nie liczyć się z realiami, fantazjować': Oczywiście stawiam tu niektóre sprawy w bardzo ostrym świetle, ale to chyba lepsze niż owijanie w bawełnę, niż bujanie w obłokach (zob. S. Bąba, J. Liberek Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny).
Marta Noworyta
Frazeologia2006-01-21
Co oznacza związek frazeologiczny twardo stąpać po ziemi?
Twardo stąpać po ziemi oznacza ‘nie kierować się fantazją, być realistą’ (zob. Uniwersalny słownik języka polskiego pod. red. S. Dubisza).
Marta Noworyta
Frazeologia2006-01-17
Sprzeczam się z koleżanką, czy mówi się biegać jak Marek po piekle czy chodzić jak Marek po piekle. Która wersja jest poprawna?
Tak naprawdę w tym frazeologizmie nie idzie ani o bieganie, ani o chodzenie, ani nawet o Marka, lecz o hałasowanie, ponieważ związek tłuc się jak Marek po piekle oznacza ‘hałasować, chodzić po mieszkaniu w nocy, zwłaszcza gdy wszyscy śpią’, a także ‘chodzić tam i z powrotem, krążyć bez celu pod wpływem niepokoju lub podniecenia’, marek zaś to występujące dziś tylko we frazeologii archaiczne określenie duszy pokutującej, potępieńca. Por. też potoczny frazeologizm nocny marek o znaczeniu ‘ktoś, kto bardzo późno kładzie się spać, kto jest aktywny, pracuje do późnej nocy’ (Uniwersalny słownik języka polskiego PWN pod. red. S. Dubisza). Swoją drogą nie wiem, jak z Markiem było naprawdę, skoro w Słowniku mitów i tradycji kultury W. Kopalińskiego wyczytałam, że przysłowie to – według Oskara Kolberga – pochodzi z dialogu scenicznego Przygody Marka pijaka, którego diabli wiedli przez piekło. [Katarzyna Wyrwas]
Frazeologia2006-01-13
Dlaczego mówi się przeczytać od deski do deski?
Czytać, przeczytać coś od deski do deski to związek frazeologiczny oznaczający przeczytanie czegoś od początku do końca. (Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, oprac. A. Kłosińska, E. Sobol, A. Stankiewicz). Dawne książki posiadały drewniane oprawy i osoba zapoznająca się z danym tekstem musiała, siłą rzeczy ,czytać od deski do deski. Drewniana była cała okładka. [Grzegorz Mroczek]
Frazeologia2006-01-13
Co to znaczy bezgraniczna miłość?
Bezgraniczna miłość oznacza miłość niedającą się ogarnąć, niemającą miary, nieskończoną, ogromną, wielką (Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, oprac. A. Kłosińska, E. Sobol, A. Stankiewicz). [Grzegorz Mroczek]
Frazeologia2006-01-13
Co znaczy związek frazeologiczny egipskie ciemności? Z góry dziękuję za odpowiedź.
Egipskie ciemności to związek frazeologiczny oznaczający ciemności nieprzeniknione, zupełne. Faraon nie chciał wypuścić z Egiptu Izraelitów, którzy byli mu potrzebni jako siła robocza. Bóg, za pośrednictwem Mojżesza, spuszczał na Egipt plagę za plagą. Dziewiątą z nich (razem było ich 10) była właśnie ciemność, która ogarnęła cały Egipt. Pozostałe plagi to: woda Nilu została zamieniona w krew, żaby, komary, muchy, zaraza na bydło, wrzody, grad, szarańcza, śmierć pierworodnych. Po ostatniej z nich Izraelici otrzymali zezwolenie na wyjście z Egiptu (W. Kopaliński Słownik mitów i tradycji kultury; Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, oprac. A. Kłosińska, E. Sobol, A. Stankiewicz). [Grzegorz Mroczek]
Frazeologia2006-01-11
Co oznacza związek frazeologiczny mówić jak ślepy o kolorach?
Mówić jak ślepy o kolorach to znaczy «mówić o czymś, czego się nie rozumie, nie wie, nie zna (zob. Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza). [Marta Noworyta]
Frazeologia2006-01-11
Co oznacza związek frazeologiczny należy się jak psu zupa?
Związek frazeologiczny należy się coś komuś jak psu zupa jest często źle rozumiany. Używa się nieraz tego zwrotu w znaczeniu, że coś się komuś nie należy, że ktoś na coś nie zasługuje, a w rzeczywistości oznacza on, że coś się komuś słusznie należy, jest mu niejako zagwarantowane, przesądzone z góry: W końcu skontaktowałem, że należy mi się jak psu zupa odpoczynek (Por. S. Bąba, J. Liberek: Słownik frazeologiczny języka polskiego. Warszawa 2002, s. 413). Związek ten jest źle rozumiany z przynajmniej dwóch powodów. Po pierwsze, w naszej mentalności i tradycji zupa to pokarm tylko dla człowieka, nie zaś dla zwierzęcia, czyli zupa psu się nie należy. Po drugie, na znaczenie tego związku frazeologicznego nakłada się znaczenie innego frazeologizmu: nie dla psa kiełbasa, który oznacza, że ‘nie dla kogoś coś jest przeznaczone’; ‘nie ma się o co starać, ubiegać, ktoś na coś nie zasługuje’ (Uniwersalny słownik języka polskiego). Najczęściej nie ma problemów z rozumieniem związku nie dla psa kiełbasa, czasami jednak jest on traktowany zbyt dosłownie. Na jednej ze stron internetowych dotyczących zwierząt zamieszczono taką informację: Nie dla psa kiełbasa jest mądre i prawdziwe. Dotyczy wszystkich wędlin. Pies powinien dostawać warzywa, owoce, przetwory i nabiał (www.poradnikzdrowie.pl). Podsumowując, zupa psu się należy, a kiełbasa nie :-).
Marta Noworyta
Frazeologia2006-01-11
Co oznacza związek frazeologiczny psu ma budę?
Psu na budę oznacza, że coś jest nieprzydatne, do niczego: Te głupie pomysły, psu na budę się przydadzą (zob. P. Müldner-Nieckowski Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego). [Marta Noworyta]
Frazeologia2006-01-11
Co oznacza związek frazeologiczny każdy medal ma dwie strony?
Związek ten oznacza, że każda sprawa ma zarówno cechy pozytywne i negatywne: Nie lubisz chłopów z sąsiedztwa, ale każdy medal ma dwie strony. Jeśli będziesz siedział sam w domu, to się zanudzisz (zob. P. Müldner-Nieckowski Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego).
Marta Noworyta
Frazeologia2005-12-22
Mam takie pytanie, czy wyrażenie wywieszać na latarniach jest jakimś związkiem frazeologicznym albo czymś podobnym, co się nie tłumaczy dosłownie. Jeśli tak, to prosiłbym, jeśli można, o wytłumaczenie tego wyrażenia. Czy chodzi w tym wyrażeniu o to, że chcemy coś publicznie potępić wystawiając na publiczną krytykę ?? Musze to przetłumaczyć na język niemiecki, a za bardzo nie wiem o co w tym wyrażeniu po polsku chodzi. Z góry dziękuję i liczę na Państwa fachowa pomoc. Z pozdrowieniami, Matuesz Trzeciński :)
Takie połączenie wyrazów jest nieco już przestarzałe i może mieć znaczenie dosłowne (wywieszać, czyli powiesić kolejno wszystkich bez wyjątku - np. buntowników - i to własnie na latarniach lub takie przenośne, o jakim Pan pisze. Na pewno nie jest to frazeologizm dziś żywy, używany. [Aldona Skudrzyk]

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166