Najczęściej zadawane pytania (229) Ortografia (592) Interpunkcja (198) Wymowa (69) Znaczenie (264) Etymologia (306) Historia języka (26) Składnia (336) Słowotwórstwo (139) Odmiana (333) Frazeologia (133) Poprawność komunikacyjna (190) Nazwy własne (439) Wyrazy obce (90) Grzeczność językowa (41) Różne (164) Wszystkie tematy (3320)
w:
Uwaga! Można wybrać dział!
Słowotwórstwo2011-06-21
Czy w zdaniu powinno być obrzękłych czy obrzękniętych? Trzeba pamiętać, że w ciągu dnia bandaże oraz odzież uciskowa powinny być noszone na obrzękłych czy obrzękniętych kończynach.
Obie wersje są poprawne, czyli dobre będą wyrażenia zarówno obrzękłe nogi, jak i obrzęknięte.
Katarzyna Mazur
Ortografia2011-06-21
Dręczy mnie od jakiegoś czasu semantyka zwykłego codziennego także. Czy może ono zostać użyte w piśmie, w zasadzie równoznacznie z więc, np. w zdaniu Bardzo ją lubię, także trochę mi szkoda, że jej tam nie było? Czy to jest w ogóle poprawne, a jeśli jest – to czy tylko w wypadku używania języka potocznego, czy można również używać także w takim znaczeniu, pisząc?
Wyrażenie, o którym mowa w pytaniu, w znaczeniu ‘więc, zatem’ słowniki (a właściwie tylko jeden słownik – internetowe wydanie Słownika ortograficznego PWN) notują dopiero od paru miesięcy i każą pisać je ze spacją w środku, czyli tak że, co nie do końca mnie przekonuje (tak że ma głównie znaczenie sposobowe, nie wynikowe; ponadto w zdaniach wynikowych nie zmienia się tak że na tak iż, a w zdaniach sposobowych nie ma ku temu przeszkód). Tak że bliższa mi jest Pani/Pana intuicja językowa, chociaż – co można zauważyć w tym zdaniu – dostosowuję moją pisownię do normy, zgodnie z którą przykład z pytania powinien być zapisany: Bardzo ją lubię, tak że trochę mi szkoda, że jej tam nie było.
Katarzyna Mazur
Ortografia2011-06-08
Jakimi literami powinna być pisana nazwa firmy? Czy pierwsza litera ma być duża, a reszta mała? Czy też nazwa firmy może być cała napisana dużymi literami? Czy poprawne jest pisanie nazw niektórych firm, jak chcą ich właściciele, np.: LUKAS Bank SA czy PROFESCAPITAL Sp. z o.o.?
W pełnej nazwie instytucji wszystkie wyrazy z wyjątkiem przyimków i spójników piszemy wielkimi literami. Oczywiście jeśli któryś z wyrazów wchodzących w skład nazwy chcielibyśmy w jakimś tekście odnotować skrótem, będzie wówczas obowiązywać jego pisownia małymi literami. Gdyby zaś jakiś człon nazwy miał być wyróżniony graficznie ze względów reklamowych, można go w całości napisać wersalikami.
Co do przykładów: poprawnie jest LUKAS Bank SA lub Lukas Bank SA - tu SA to skrótowiec, nie skrót, a dla skrótowców obowiązują inne reguły zapisu. Natomiast druga nazwa wzorcowo powinna być zapisana PROFESCAPITAL sp. z o.o. lub Profescapital sp. z o.o. – bo sp. to skrót (nie skrótowiec), czyli piszemy go małymi literami.
Katarzyna Mazur
Składnia2011-06-08
Chciałabym upewnić się w poprawnym użyciu: mówimy otwierać się do ludzi czy otwierać się na ludzi?
Mówimy tylko otwierać się na kogoś/coś, oczywiście w znaczeniu ‘być skłonnym zapoznać się z kimś/czymś’.
Katarzyna Mazur
Różne2011-05-24
Podaj synonimy do słów: nienawiść, podziw, zdziwienie.
Słowo nienawiść można chyba w największej liczbie kontekstów zastąpić rzeczownikiem wrogość. Dość dokładnym synonimem podziwu będzie natomiast zachwyt, a bliskoznacznikami zdziwienia są np. zadziwienie, zdumienie.
Katarzyna Mazur
Różne2011-05-18
Jak nazwać „połykanie” – notoryczne literek w wyrazach – czy to jest już błąd ortograficzny, czy gramatyczny, a może stylistyczny?
Połykanie literek w środku wyrazów to w 99 proc. błąd zapisu, czyli błąd ortograficzny. (Gdyby ktoś natomiast zjadał głoski, mielibyśmy wewnętrznojęzykowy błąd wymowy). Jednak nie do końca zawsze można mieć pewność, że ktoś popełnił jedynie błąd zapisu, jeśli brakuje liter w końcówce wyrazu czy też np. -e- w wyrazie słabo przyswojonym w sylabie przed końcówką, bo być może – i tak będzie pewnie nierzadko – dana osoba po prostu nie wie, jak wygląda konkretna forma gramatyczna. Por.:
1) nie ma etru – błąd gramatyczny fleksyjny, wybór niewłaściwej postaci tematu fleksyjnego przypadka zależnego wskutek potraktowania występującego tu -e- jako -e- ruchomego;
2) tlewizyjny – błąd ortograficzny – brak -e- po t-;
3) kłaniam się pięknym panio – można podejrzewać błąd fleksyjny – nieznajomość końcówki celownika lm.;
4) nie ma tyc panów – błąd ortograficzny – ktoś chciał zapisać -ych, ale uciekł mu ostatni znak w zapisie głoski ch;
5) widzieliśmy jakiś mężczyzn – błąd fleksyjny – niewłaściwa końcówka (-i zamiast -ich) przed postfiksem .
Musi Pan po prostu zobaczyć, jakie typy liter i w których miejscach dana osoba opuszcza, czy one się powtarzają, czy też ten sam wyraz raz pisze dobrze, a innym razem w identycznym połączeniu źle, i dopiero wtedy podejmować niekrzywdzące jej decyzje, które błędy potraktować jako błędy zapisu (raczej tzw. literówki niż klasyczne błędy ortograficzne I i II stopnia), a które jako błędy fleksyjne.
Katarzyna Mazur
Poprawność komunikacyjna2011-05-18
Pokłóciłem się z kolegą o jedno zdanie z gazety: 37-letnia szczypiornistka po raz kolejny pokazała, dlaczego jest uznawana za najlepszą lewoskrzydłową w Polsce i mijała rywalki jak slalomowe tyczki, które próbowały ją powstrzymać na różne sposoby.
Ja uważam, że zdanie jest poprawne (jedynie postawiłbym jeszcze jeden przecinek przed słowem jak). Natomiast kolega uważa, że taka konstrukcja zdania sugeruje, że na boisku były tyczki, a nie zawodniczki. Kto ma rację?
Muszę Pana zmartwić – to kolega miał rację. Z tekstu jednoznacznie wynika, że to tyczki na różne sposoby próbowały szczypiornistkę powstrzymać. Zaimek względny KTÓRY interpretujemy bowiem zawsze jako odnoszący się do tego rzeczownika zdania nadrzędnego, który stoi najbliżej owego zaimka, zazwyczaj tuż przed przecinkiem, i jest z nim w związku zgody. I dlatego – choć w naszym przykładzie zaimek które ma te same wartości rodzaju i liczby, co rzeczownik rywalki – przy zastosowanym tu szyku musimy przyjąć, że łączy się on z innym rzeczownikiem o tych samych wartościach – tym stojącym najbliżej zaimka, czyli ze słowem tyczki. No a stąd wniosek, że całe zdanie które próbowały ją powstrzymać na różne sposoby dotyczy tyczek slalomowych.
Zdanie, aby było sensowne i nie budziło wątpliwości interpretacyjnych, powinno zostać przeredagowane np. do postaci: 37-letnia szczypiornistka po raz kolejny pokazała, dlaczego jest uznawana za najlepszą lewoskrzydłową w Polsce, i rywalki, które próbowały ją powstrzymać na różne sposoby, mijała jak slalomowe tyczki.
Proszę zauważyć, że konieczne było tu wstawienie przecinka przed spójnikiem i, by zamknąć nim wplecione zdanie podrzędne dlaczego jest uznawana za najlepszą lewoskrzydłową w Polsce.
Katarzyna Mazur
Nazwy własne (pisownia i odmiana)2011-05-18
proszę o pomoc w odmianie nazwiska Maciocha (intryguje mnie zwłaszcza biernik), a także o odpowiedź, jak będzie brzmiała tradycyjna forma nazwiska mężatki (wydaje mi się, że zgodnie z systemem będzie to Macioszyna).
formy kolejnych przypadków nazwiska Maciocha są następujące:
D. Maciochy; C. Maciosze, B. Maciochę, N. Maciochą, Ms. Maciosze.
Forma odmężowska tego nazwiska będzie brzmiała tak, jak się Pani wydawało, czyli Macioszyna. O córce pana Maciochy powiemy natomiast: panna Macioszanka.
Katarzyna Mazur
Ortografia2011-05-15
Z koleżanką mamy dylemat – czy słowo niemartwienie się piszemy razem, czy rozłącznie z nie? Czy się ma tutaj jakieś znaczenie, mimo że jest to rzeczownik odczasownikowy?
Niemartwienie się piszemy właśnie w taki sposób, podobnie jak wszystkie rzeczowniki odczasownikowe, a obecność się nie ma nic do rzeczy, jeśli chodzi o pisownię nie z nimi.
Katarzyna Mazur
Składnia2011-05-14
Proszę o wyjaśnienie, czy następujące wyrażenia są prawidłowe: zastosowanie tego przepisu wydaje się być uzasadnionym, koniecznym jest rozdzielenie; charakter prawny pozostaje spornym.
Wszystkie przykłady są niepoprawne. Pierwsze zdanie zawiera błędną konstrukcję coś wydaje się być jakieś, wzorowaną na angielskiej seem to be, zamiast rodzimej coś wydaje się jakieś. Poprawie zatem powinniśmy mieć: Zastosowanie tego przepisu wydaje się uzasadnione.
Druga i trzecia konstrukcja mają niewłaściwą formę przypadka orzecznika przymiotnikowego – narzędnik zamiast mianownika. Po niezbędnych poprawkach będziemy mieć idealnie brzmiące wyrażenia konieczne jest rozdzielenie oraz charakter prawny pozostaje sporny.
Katarzyna Mazur
Nazwy własne (pisownia i odmiana)2011-05-14
Zawsze staram się odmieniać nazwiska, wiedząc, że język polski jest językiem fleksyjnym. Jednak odmiana niektórych sprawia mi trudność, zwłaszcza, że osoby noszące te nazwiska twierdzą, iż akurat ich się nie odmienia. Kłopot sprawia mi odmiana nazwiska SZEJA (Anna), MKRCZIANpradziadek Igora Mkrczian pochodzi z Armenii.
Byłabym wdzięczna za podanie poprawnych form w dopełniaczu, celowniku w liczbie pojedynczej i w mianowniku liczby mnogiej.
Nazwisko Szeja się odmienia, wzorcowo zatem będzie:
D. Anny Szei, C. Annie Szei, B. Annę Szeję, N. Anną Szeją, Ms. Annie Szei.
Jak widzimy, w tym nazwisku w trzech przypadkach dochodzi do znacznej zmiany tematu i może być tak, że pani Anna, która jest właścicielką nazwiska, nie życzy sobie takiej odmiany i postuluje stosowanie w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku postać Szeji, błędną z punktu widzenia fleksji, ale jednocześnie zachowującą całą postać tematu. Znane są historie osób o podobnym typie nazwiska, które długo walczyły o zachowanie tematycznego -j- w jego odmianie, co dla tych konkretnych przypadków społeczeństwo, złożone również z językoznawców, ostatecznie mniej lub bardziej milcząco zaakceptowało.
Myślę zatem, że jeżeli pani Anna chce odmieniać swoje nazwisko, zawsze zostawiając w nim -j-, powinniśmy na to przystać. Natomiast nieodmienianie nazwiska w ogóle byłoby tu rażący błędem i na to bym się nie zgodziła.

Co do nazwiska Mkrczian – jest ono mniej problemowe. Jako męskie odmienia się w następujący sposób:
D. Igora Mkrcziana, C. Igorowi Mkrczianowi, B. Igora Mkrcziana, N. Igorem Mkrczianem, Ms. Igorze Mkrczianie;
M. lmn. Igor i Łukasz Mkrczianowie.
Jako nazwisko żeńskie jest ono nieodmienne, a więc choć w kolejnych przypadkach zmieniać się będą końcówki imienia p. Dominiki (Dominika, Dominiki, Dominice, Dominikę, Dominice, Dominiką), forma nazwiska zawsze będzie taka sama, czyli po prostu Mkrczian.
Będziemy mieć natomiast następujące postaci przypadków dla nazwy pary Igor i Dominika Mkrczianowie:
D. Igora i Dominiki Mkrczianów, C. Igorowi i Dominice Mkrczianom, B. Igora i Dominikę Mkrczianów, N. Igorem i Dominiką Mkrczianami, Ms. Igorze i Dominice Mkrczianach.
Katarzyna Mazur
Nazwy własne (pisownia i odmiana)2011-05-14
Jak się odmienia angielska nazwa sklepu Eaton’s powstała od nazwiska Eaton?
Nazwa sieci Eaton’s będzie nieodmienna, ale nazwa konkretnego sklepu – Eaton już tak (podobnie jak nieodmienna jest nazwa sieci barów McDonald’s, choć już nazwa pojedynczego baru – McDonald przyjmuje stosowne końcówki fleksyjne). Wzór zaś odmiany nazwy tego pojedynczego sklepu z pytania będzie taki:
M. Eaton, D. Eatona, C. Eatonowi, B. Eatona, N. Eatonem, Ms. Eatonie.
Katarzyna Mazur
Znaczenie2011-05-14
Kiedy piszemy na wizytówce np. Dyrektor Marketingu, a kiedy Dyrektor ds. Marketingu? Jaka jest różnica merytoryczna pomiędzy tymi dwoma stanowiskami, określeniami?
Określenie dyrektor Marketingu będziemy stosować do osoby, która jest szefem działu o nazwie Marketing, zaś dyrektorem ds. marketingu nazwiemy kogoś, kto zajmuje się sprawami marketingu, czyli działaniami mającymi na celu poznanie potrzeb konsumentów, ustalenie wielkości produkcji oraz metod dystrybucji, sprzedaży i reklamy towarów (por. definicja marketingu za SJP PWN).
Katarzyna Mazur
Poprawność komunikacyjna2011-05-14
Chciałabym się dowiedzieć, czy wyrażenie w dzisiejszych czasach jest sformułowaniem poprawnym.
Jest to konstrukcja nadużywana, zwłaszcza w wypowiedziach oficjalnych, aczkolwiek poprawna. Warto jednak mimo wszystko zastępować ją wyrażeniami dziś, dzisiaj lub obecnie.
Katarzyna Mazur
Różne2011-05-14
Mam pytanie do takiego zdania: Przechodząc od jednej stacji do kolejnej, modliliśmy się także „Różaniec”, a u szczytu Kaplicówki „Koronkę do Bożego Miłosierdzia”.
Chodzi o czasownik modlić się i jego połączenia z innymi wyrazami wg poprawnej polszczyzny. Jak to jest w przypadku nazw modlitw: piszemy – Modliłam się „Różaniec”, „Koronkę do B. M.”, „Litanię do M. B. F.” czy może – Modliłam się „Różańcem”, „Koronką do M. B.”, „Litanią do M. B”?
Spotykam się nawet ze stwierdzeniami: „Modlić się na „Różańcu”.

I jak to jest ze skrótami nazw typu Najświętsze Serce Jezusa, „Litania do Matki Bożej Nieustającej Pomocy”? Zapisać je z kropkami po literach i spacjami między literami (N. S. J., „Litania do M. B. N. P.”) czy bez kropek (NSJ, „Litania do MBNP”)?
Modlimy się „Różańcem” lub na różańcu. Modlimy się także „Koronką do Miłosierdzia Bożego”, „Litanią do Matki Bożej”. Można też powiedzieć, że odmawiamy „Różaniec” lub odmawiamy „Koronkę do Miłosierdzia Bożego”, „Litanię do Matki Bożej” itp.

Gdy chodzi o skrótowce w tytułach modlitw i innych tekstów, to nie powinno się ich stosować, jeśli w oryginalnej wersji one nie występują. Ale jeśli nie chce Pani za każdym razem przytaczać długiego tytułu, można pisać np.: po odmówieniu „Litanii... lub po prostu: po odmówieniu „Litanii”, ewentualnie słowo litania małymi literami i bez cudzysłowu jako nazwę gatunkową przywoływanej wcześniej modlitwy.
Katarzyna Mazur
Ortografia2011-05-14
Zauważyłam, że ludzie piszą w środku zdania: Błogosławiony Papież Jan Paweł II. Według mnie wyraz błogosławiony powinien zaczynać się małą literą.
Wyraz błogosławiony oczywiście powinien być w środku zdania mały. Ale dobrze by było małą literą pisać także słowo papież, jeśli zaraz po nim mamy imię konkretnego papieża. Natomiast wielką literą pisalibyśmy to słowo ze względów uczuciowych gdyby zastępowało imię głowy Kościoła. A w związku z tym mielibyśmy: 1 maja br. Kościół przeżywał beatyfikację papieża Jana Pawła II. W parę tygodni po tym wydarzeniu tak o Papieżu mówią jego dawni współpracownicy....
Oczywiście jeżeli mimo wszystko wolałaby Pani pisać również Papież Jan Paweł II, zawsze może się Pani podeprzeć następującą regułą, a zwłaszcza przykładem ze wstępu do słownika stamtąd zaczerpniętym Zebranie otworzył Naczelnik Gminy Brzezinka Łukasz Rudzki.
Katarzyna Mazur
Ortografia2011-05-14
Chcę zapytać, jak należy zapisać wyraz plac w wyrażeniu: plac św. Piotra - dużą czy małą literą? Na przykład w zdaniu: Zgromadziliśmy się na placu św. Piotra. Ja bym zapisała małą literą, ale nie jestem pewna.
Powinno być plac św. Piotra lub plac Świętego Piotra. Zdecydowanie tak. Intuicja Pani nie myli.
Katarzyna Mazur
Ortografia2011-05-14
Proszę o informację, jak poprawnie powinno się napisać:Kierownik ds. Transportu i Organizacji
czy też Kierownik ds. transportu i organizacji?
Nazwę stanowiska powinniśmy pisać w całości małymi literami, czyli kierownik ds. transportu i organizacji. Jeżeli jednak nazwa ta pojawia się w adresie podania kierowanego do szefa jakiejś jednostki, będziemy mieć:
Szanowny Pan
Jan Kowalski
Kierownik ds. Transportu i Organizacji

Katarzyna Mazur
Ortografia2011-05-14
Czy dopuszczalne są zapisy: ul. K. Wyszyńskiego, Uniwersytet K Wyszyńskiego? Czy takie skróty są dopuszczalne w odniesieniu do nazwiska kard. Stefana Wyszyńskiego?
Nie, takie zapisy nie są dopuszczalne. Słowo kardynał możemy skracać jedynie do postaci kard., a zatem poprawnie będzie: ul. kard. S. Wyszyńskiego oraz Uniwersytet kard. S. Wyszyńskiego ewentualnie UKSW, przy czym tu mamy nie skrót K, ale literę K wchodzącą w skład skrótowca, a to coś zupełnie innego.
Katarzyna Mazur
Interpunkcja2011-05-14
Bardzo proszę o pomoc w rozwiązaniu problemu związanego z interpunkcją. Która z wersji tego zdania jest poprawna i dlaczego? – nawet znajomi korektorzy nie są zgodni co do tego.
1) Po zapoznaniu się z tytułami wycenimy książki i poinformujemy Państwa o proponowanej cenie zakupu;
2) Po zapoznaniu się z tytułami, wycenimy książki i poinformujemy Państwa o proponowanej cenie zakupu.
Poprawna jest wersja bez przecinka. Okoliczników i składniowych fraz okolicznikowych (taką frazą właśnie jest wyrażenie po zapoznaniu się z tytułami) zasadniczo nie oddziela się od reszty zdania znakami interpunkcyjnymi, chyba że miałyby one charakter wtrącenia, dopowiedzenia lub byłyby na tyle wieloznaczne, że odbiorca zadnia mógłby nie być pewnym, z którą częścią wypowiedzenia się łączą. W przywołanym przykładzie żadna z tych wyjątkowych sytuacji nie występuje, zatem nie będziemy oddzielać ww. okolicznika znakiem przestankowym.
Katarzyna Mazur

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166