Najczęściej zadawane pytania (229) Ortografia (592) Interpunkcja (198) Wymowa (69) Znaczenie (264) Etymologia (306) Historia języka (26) Składnia (336) Słowotwórstwo (139) Odmiana (333) Frazeologia (133) Poprawność komunikacyjna (190) Nazwy własne (439) Wyrazy obce (90) Grzeczność językowa (41) Różne (164) Wszystkie tematy (3320)
w:
Uwaga! Można wybrać dział!
Ortografia2011-08-20
Jak napisać słowo karnoskarbowy – razem czy z myślnikiem (karno-skarbowy)? Słownik języka polskiego podaje jako poprawną formę karnoskarbowy, ale pisownia karno-skarbowy jest tak rozpowszechniona, że zaczynam mieć wątpliwości.
Drugie pytanie: istnieje „Kodeks karny skarbowy” – czy w takim razie powinniśmy mówić odpowiedzialność karnoskarbowa, czy odpowiedzialność karna skarbowa? A może jeszcze inaczej (np. odpowiedzialność karna za przestępstwa skarbowe)?
Zdecydowanie piszemy: karnoskarbowy (jedno słowo, bez łącznika), ponieważ jest to przymiotnik złożony o członach nierównorzędnych semantycznie. Proszę już nie mieć wątpliwości.
Co do drugiej części pytania: wszystkie zaproponowane przez Panią wersje zapisu są poprawne i godne polecenia.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-08-20
Intryguje mnie pytanie, czy poprawna jest forma pewien, czy pewny, np. użyte w zdaniu: Jestem tego pewien/pewny.
Zarówno pierwsza, jak i druga forma są dobre.
Katarzyna Mazur
Nazwy własne (pisownia i odmiana)2011-08-20
Moje pytanie dotyczy odmiany dwóch konkretnych nazwisk, Brud i Bet. Są to dla mnie nazwiska, które można odmieniać, ale wolę się upewnić, czy np. również w takim zdaniu: Mamy zaszczyt zaprosić Annę i Jana Betów oraz Annę i Jana Brudów na uroczystość wręczenia nagród.
Nazwiska te powinno się odmieniać i to dokładnie tak, jak to Pani zrobiła.
Katarzyna Mazur
Poprawność komunikacyjna2011-08-20
Ostatnio napotkałem uwagę, że użycie wyrażenia południowy zachód w zdaniu: Z powrotem grupa B udała się inną drogą niż grupa – na południowy zachód, jest niepoprawne. Moim zdaniem błędu tu nie ma. Proszę o opinię. A jeśli występuje tu błąd, to również o wyjaśnienie, na czym on polega.
Nie widzę tu żadnego błędu – zdanie jest sensowne i zbudowane zgodnie z wszelkimi normami języka polskiego.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-08-20
Bardzo proszę o wyjaśnienie, która forma wyrażenia jest poprawna i dlaczego – Ukoronowanie NMP na Królowę Nieba i Ziemi czy Ukoronowanie NMP na Królową Nieba i Ziemi?
Poprawnie jest: Ukoronowanie NMP na Królową Nieba i Ziemi.
Przyimek na w tej konstrukcji wymaga użycia po sobie rzeczownika królowa w bierniku, a ponieważ rzeczownik ten odmienia się według wzoru deklinacji żeńskiej przymiotnikowej (jak np. przymiotniki różowa, kolorowa, ale też inne rzeczowniki typu: krawcowa, synowa), końcówką we wspomnianym przypadku jest , nie zaś jak w rzeczownikach żeńskich o typowej odmianie rzeczownikowej.
Katarzyna Mazur
Składnia2011-08-20
Jak jest poprawnie: oldboye musiały czy oldboye musieli?
Obie formy są poprawne.
Oldboy (słowniki ortograficzne zalecają jednak pisownię oldboj) jako rzeczownik męskoosobowy ma w mianowniku i wołaczu dwie możliwe formy: deprecjatywną, która łączy się z orzeczeniem w rodzaju niemęskoosobowym, i niedeprecjatywną, przyłączającą orzeczenie męskoosobowe, przy czym akurat dla tego rzeczownika forma deprecjatywna i niedeprecjatywna wyglądają tak samo, czyli po prostu oldboye (lub, jak radzą słowniki: oldboje). Dobre są w związku z tym obie konstrukcje: ci kochani oldboye przyszli oraz te kochane oldboje przyszły.
Katarzyna Mazur
Znaczenie2011-08-20
Czy dopuszczalne i poprawne językowo są użyte sformułowania typu: w ostatnim okresie czasu; w poprzednim okresie czasu itp. Czy też tylko formy w ostatnim czasie; w poprzednim czasie są poprawne?
Wyrażenie okres czasu jest uznawane za pleonazm, czyli konstrukcję, która niepotrzebnie kilka razy przekazuje tę samą treść. Proszę zauważyć, że okres w użytym tu znaczeniu definiujemy jako ‘pewien wycinek czasu’ i gdybyśmy teraz spróbowali do wyrażenia okres czasu podstawić zamiast słowa okres tę jego eksplikację, otrzymalibyśmy połączenie pewien wycinek czasu czasu. Wyraźnie widać, że mamy tu spory naddatek semantyczny, a co za tym idzie – błąd leksykalny, który jest jednym z typów błędów językowych. Podsumowując – połączenie okres czasu jest uznawane za niepoprawne i zdecydowanie należy go unikać.
Katarzyna Mazur
Poprawność komunikacyjna2011-08-20
Czy gramatycznie poprawne jest sformułowanie buty z wysokim obcasem? Czy można tylko używać buty na wysokim obcasie?
Wyrażenie buty z wysokim obcasem jest zbudowane poprawnie pod względem gramatycznym, ewentualnie z uwagi na semantykę sensowniejsza wydaje się konstrukcja buty z wysokimi obcasami – w końcu w parze butów obcasy są raczej dwa (pomijam sytuację, gdy np. wysoki obcas się złamał i urwał).
Katarzyna Mazur
Nazwy własne (pisownia i odmiana)2011-08-20
Chciałabym zapytać o odmianę imion żeńskich typu Sarah, Hannah. Słowniki i poradniki zgodnie twierdzą, że imiona te, jako zakończone na spółgłoskę, są nieodmienne i można dopuścić jedynie odmianę w języku mówionym. Czy tak jest istotnie, czy może zalecenia się zmieniają? Czy nadal można napisać wyłącznie rozmawiałam z Dinah?
Nic się nie zmieniło w zaleceniach w kwestii, o którą Pani pyta. Oczywiście, może Pani przyjąć w swoich tekstach polską pisownię imion takich jak Sarah czy Dinah i np. zamiast Sarah Connor pisać Sara Connor. Wtedy problem z odmianą znika.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-08-20
Czy poprawne jest słowo dowiadywałam się?
Tak, to poprawna forma niedokonanego czasownika dowiadywać się w pierwszej osobie liczby pojedynczej, rodzaju żeńskim i czasie przeszłym.
Katarzyna Mazur
Ortografia2011-08-20
Niedawno spotkałam się z formą audit zamiast audyt. Czy ta forma jest poprawna?
Poprawnie jest tylko audyt.
Katarzyna Mazur
Znaczenie2011-08-20
Czy poprawnym sformułowaniem jest dane statystyczne na rok, czy dane statystyczne z roku? Czy zależy to od czasu, którego dotyczą przywoływane dane, np. dane na rok przyszły, ale już z roku przeszłego?
Odpowiedzi udzielił sobie Pan sam – zakres użycia wrażeń ... na rok... oraz ... z roku... jest dokładnie taki, jak Pan wskazał.
Katarzyna Mazur
Interpunkcja2011-08-20
Czy stawiamy przecinek przed zaimkiem pytającym, który nie wprowadza zdania podrzędnego, np. niezależnie od tego który)?
Akurat w podanym przykładzie przecinek stawiamy (czyli powinno być: niezależnie od tego, który).
Zasada jest taka, że jeśli sam tylko zaimek tworzy tzw. pozorne, bo jakby niedokończone, zdanie podrzędne, nie stawiamy przed nim przecinka (por. Nie wiem kiedy; Nieważne czyj itp.), chyba że ma on jakiś również zaimkowy zapowiednik/korelat przynależący strukturalnie do zdania nadrzędnego, jak np. w podanej przez Panią konstrukcji, a także przykładach Nie wiem tego, kto; Niezależnie od tego, jak itp. – w tej bowiem sytuacji przecinek przed drugim zaimkiem trzeba postawić.
Katarzyna Mazur
Różne2011-08-20
Mam pytanie: która forma jest poprawna: radny miasta czy radny rady miasta?
Obie formy da się obronić.
Katarzyna Mazur
Ortografia2011-08-20
Proszę o podpowiedź, w jaki sposób prawidłowo zapisać (np. w stopce dokumentu) wyrażenie tłumacz przysięgły języka angielskiego. Chodzi mi w szczególności o to, czy wyrażenie tłumacz przysięgły należy zapisać wielkimi literami.
Wszystko należałoby tu pisać małymi literami, oczywiście pod takim warunkiem, że pierwsze słowo nie rozpoczyna zdania.
Katarzyna Mazur
Odmiana2011-08-20
Jaka jest poprawna odmiana miejscowości Suwałki? Spotkałam się z dwiema formami: do Suwałk lub do Suwałek.
Zwyczaj lokalny może być różny, jednak zgodnie z normą ogólną języka polskiego powinniśmy mieć w dopełniaczu jedynie formę (do) Suwałk.
Katarzyna Mazur
Ortografia2011-08-20
Wiem, że zgodnie z regułą nazwy stanowisk należy pisać wielka literą. Tymczasem spotykam się w prasie z zapisem Prezes Naczelnej Izby Lekarskiej + imię i nazwisko, Sędzia Sądu Okręgowego w X., Przewodniczący Okręgowej Izby Lekarskiej w X + imię i nazwisko. Czy są to formy dopuszczalne, czy jest to nadużycie? Jaki jest poprawny zapis?
W aktach prawnych obowiązuje pisanie jednoosobowych nazw stanowisk wielką literą, nawet jeśli pojawiają się one w kontekście imienia i nazwiska; w tekstach o innym przeznaczeniu można stosować pisownię wariantywną (albo małe, albo duże litery), byleby konsekwentnie (por. reguła 85 zasad pisowni polskiej).
W związku z tym w aktach urzędowych poprawnie będzie jedynie Prezes Naczelnej Izby Lekarskiej Jan Kowalski, Przewodniczący Okręgowej Izby Lekarskiej w Katowicach Jan Kowalski, sędzia Sądu Okręgowego w Katowicach (tu mała litera dla sędziego, bo całość to nazwa stosowana w danym czasie nie tylko do jednej osoby - sędziów w tym sądzie jest więcej). Natomiast w pozostałych typach tekstów dopuszczalne będą zarówno powyższe formy zapisu, jak i następujące: prezes Naczelnej Izby Lekarskiej Jan Kowalski, przewodniczący Okręgowej Izby Lekarskiej w Katowicach Jan Kowalski.
Katarzyna Mazur
Różne2011-08-20
Wiem, że ten temat poruszany był niejednokrotnie, ale nadal nie znalazłam odpowiedzi na nurtujące mnie pytanie. To dla mnie tym bardziej istotne, gdyż jestem absolwentką filologii polskiej i dziennikarką, a wciąż mam w tej kwestii wątpliwości.
Chodzi o kolejność nazwisk naszej słynnej chemiczki. Jak jest prawidłowo: Maria Curie-Skłodowska czy Skłodowska-Curie? Sama jestem absolwentką Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, a moja redakcyjna koleżanka wyjaśniła mi, że Maria po ślubie posługiwała się tylko nazwiskiem Curie i to Polacy „dołożyli" jej polskie nazwisko dla podkreślenia jej pochodzenia. Z kolei bardzo często spotykam się z kolejnością Maria Curie-Skłodowska - zgodnie z zasadą zapisu podwójnych nazwisk u kobiet (nazwisko panieńskie + po mężu).
Bardzo proszę o wyjaśnienie tej kwestii. Odpowiedź będzie na pewno bardzo pomocna zarówno dla mnie, radomskiego środowiska medialnego, jak i czytelników lokalnego „Tygodnika 7 Dni”, w którym pracuję.
Oczywiście argumenty, które Pani przytacza, mogą wyjaśnić powszechniejszą pisownię nazwiska naszej noblistki, ale zgodnie z zasadami języka polskiego powinniśmy odnotowywać je mimo wszystko w wersji Skłodowska-Curie. Oczywiście w nazwie uczelni ten szyk jest odwrócony, no i nie należy go tam zmieniać, ale to absolutny wyjątek.
Katarzyna Mazur
Ortografia2011-08-20
W „Raporcie końcowym z badania zdarzenia lotniczego nr 192/2010/11 samolotu Tu-154M nr 101 zaistniałego dnia 10 kwietnia 2010 r. w rejonie lotniska SMOLEŃSK PÓŁNOCNY” występują nazwy jednostek wojskowych pisane małymi literami. Przykładem: 13 eskadra lotnictwa transportowego, 36 specjalny pułk lotnictwa transportowego (od str. 3 i dalej). Jak to się ma do reguły pisania nazw własnych od dużej litery? Czy po przykładowych liczebnikach 13 i 16 występujących w nazwach jednostek wojskowych powinna być kropka? Zauważyłem, że w wojsku jest maniera pisania z dużej litery nazw jednostek wojskowych od szczebla brygady wzwyż.
Wszystkie człony pełnych nazw jednostek wojskowych każdego szczebla należy pisać wielkimi literami.
Co do kropki po liczebnikach – zasada jest taka, że stawia się ją tylko po zapisanych cyframi liczebnikach głównych, ale można z niej zrezygnować, jeśli z kontekstu jasno wynika, iż mamy do czynienia z liczebnikiem porządkowym, i nie ma niebezpieczeństwa, że ktoś pomyli go z głównym). W związku z tym kropka po liczebnikach podanych przykładach nie jest niezbędna, choć byłaby już konieczna w przypadku nazwy 1. Eskadra Lotnictwa Transportowego, bo nie jest do końca jasne, czy chodzi o pierwszą czy o jedną eskadrę.
Katarzyna Mazur
Słowotwórstwo2011-08-20
Który zwrot jest poprawny (w literaturze naukowej pojawiają się obydwie wersje): handel targowy czy handel targowiskowy?
Obie formy są uzasadnione: handel targowiskowy – bo mamy rzeczownik targowisko, handel targowy – od rzeczownika trag.
Katarzyna Mazur

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166